Opdracht 4 – De oorlog dichtbij
Het jaar 2020 stond in het teken van 75 jaar bevrijding. De Tweede Wereldoorlog zou in dat jaar volledig in de schijnwerpers worden gezet met onder andere televisieseries, boeken, toneelstukken, projecten, websites, evenementen en talloze herdenkingen. Door de uitbraak van het coronavirus is alles helaas anders verlopen dan was voorzien. De oudheidkundige vereniging Arent thoe Boecop gaf in 2020 het herdenkingsboek Elburg en omstreken in oorlogstijd 1940-1945 uit. In een forse oplage werden de boeken verspreid onder de leden van Arent thoe Boecop en ongeveer 2.700 scholieren in de gemeente Elburg. Ook de website www.elburginoorlogstijd.nl bevat heel veel informatie.
Het herdenkingsboek en de website vormen een belangrijke historische bronnen. Daarnaast zijn het internet, boeken, artikelen, kranten, websites, foto’s, brieven, voorwerpen en documenten belangrijke historische bronnen. Op pagina 477 van het herdenkingsboek staat een lijst vermeld met handige websites met betrekking tot de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Probeer daar gebruik van te maken.
De sporen van de Tweede Wereldoorlog zijn nog altijd zichtbaar en voelbaar. Dat blijkt bijvoorbeeld uit documentaires op televisie, speelfilms, boeken en tentoonstellingen. Maar de sporen van de oorlog kunnen soms ook heel dichtbij aanwezig zijn. Misschien uit verhalen van familieleden of uit dagboeken van een grootvader? Voorwerpen zoals persoonsbewijzen, bonkaarten of andere documenten kunnen ook een bijzonder verhaal in zich verbergen.
In je woonplaats zijn de sporen van de oorlog soms ook nog zichtbaar aanwezig. Bijvoorbeeld in een straatnaam of een bijzonder gedenkteken zoals een oorlogsmonument. Of op de begraafplaats waar soms geallieerde vliegers begraven liggen. Momenteel is er nog een laatste generatie ouderen die de oorlog bewust heeft meegemaakt als ooggetuige. Dat zijn veelal mensen geboren voor het jaar 1935. Hun herinneringen zijn waardevol en voor historici heel interessant. Iedereen kent wel een ouder iemand die nog bijzondere herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog bewaart.
Probeer twee van onderstaande opdrachten uit te voeren. Er is wellicht een opdracht bij die praktisch moeilijk is uit te voeren. Sla deze opdracht in dat geval over. Lever het getypte verslag in via een snelhechter. Maak een aantrekkelijk omslag en begin het verslag met een inleiding/voorwoord. Probeer aan het eind van het verslag een aantal conclusies te trekken. Achterin het dossier moet je een lijstje vermelden met de geraadpleegde bronnen. Probeer overzichtelijk en netjes te werken. Dat bevordert de leesbaarheid van je onderzoeksproject.
Opdrachten
Opdracht 1: Probeer in je familie een voorwerp (dagboek, brief, persoonsbewijs, bonnen, documenten, oorlogskranten enz.) en/of een bijzondere foto te vinden met betrekking tot de oorlog. Maak daarvan een scherpe foto. Geef hierbij een heldere achtergrondbeschrijving van het voorwerp. Wellicht kun je bij deze opdracht een beroep doen op je grootouders of andere familieleden.
Opdracht 2: Probeer in je directe omgeving iemand te vinden die de oorlog bewust heeft meegemaakt. Dat zal niet meevallen omdat het aantal ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog steeds schaarser wordt. Toch ken je wellicht iemand in je familie of kennissenkring die een aantal herinneringen heeft aan de oorlogstijd. Interview die persoon en verwerk deze ervaringen in een kort verslag.
Opdracht 3: Zoek in je directe omgeving een tastbare herinnering op met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog. Bijvoorbeeld: een gedenkteken, een straatnaam, een gebouw of een museum. Maak daarvan een scherpe foto, maak een uitgebreide omschrijving van deze herinnering en geef een motivatie waarom je deze keuze hebt gemaakt.
Een voorbeeld: hieronder het persoonsbewijs van Anna Maria van den Pol (gehuwd met vishandelaar Gerrit van der Heide), uitgegeven op 29 oktober 1941.
In het jaar 2014 werd op initiatief van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, in samenwerking met de Kunsthal, Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 en het v-fonds een bijzondere tentoonstelling georganiseerd. Vijfentwintig oorlogs- en verzetsmusea presenteerden de meest bijzondere voorwerpen uit hun collectie voor het eerst gezamenlijk op een locatie: de Kunsthal in Rotterdam. Ad van Liempt, die als gastcurator de tentoonstelling samenstelde, koos 100 voorwerpen uit de rijke collecties van deze musea, aangevuld met topstukken uit andere instellingen en privéverzamelingen Op 4 februari 2014 werd de tentoonstelling ‘De Tweede Wereldoorlog in 100 voorwerpen’ in de Kunsthal door Zijne Majesteit de Koning Willem-Alexander geopend. De tentoonstelling duurde tot 5 mei 2014. Dit filmpje geeft een korte impressie van deze bijzondere voorwerpen.