Arend Jan Kroese (1936)

Midden in de oorlog werd bij fotograaf Jac. Veneman aan de Brinkersweg in Nunspeet een bijzondere foto gemaakt van twee jongens. Aan de rechterkant staat Arend Jan Kroese en aan de linkerkant staat Giel Overvoorde. Beide blonde jongens zijn gekleed in een korte broek met kniekousen en dragen een overhemd met een stropdasje. Achter deze foto schuilt een bijzonder verhaal…

   
Familie Kroese
Op donderdag 11 mei 2023 zocht ik Arend Jan Kroese en zijn vrouw Bep op in hun woning aan de Bovenweg 17 in Nunspeet. Arend Jan wist me meer over de foto te vertellen.  Hij is inmiddels 87 jaar oud. Arend Jan Kroese werd op 9 februari 1936 in Doornspijk geboren. Zijn ouders waren Albert Hendrik Kroese (1905-1990) en Jannetje Prins (1908-1977). De familie Kroese had een boerderij aan de Zuiderzeestraatweg West 139. Het adres was vroeger D 22 (wijk D nummer 22). Albert Hendrik Kroese werd op 25 juli 1905 geboren aan de Beekstraat 46 in Elburg. Hij was de oudste zoon van Arend Jan Kroese en Elizabeth van den Bosch. Na Albert Hendrik werden nog twee zoons geboren: Rijk (1908) en Hendrik Aart (1914). Naast een stadsboerderij handelde de familie Kroese ook in groente.

Boerderij
Na zijn huwelijk kwam Albert Hendrik Kroese op de boerderij van zijn op jonge leeftijd overleden schoonouders Diesmer Prins (1882-1924) en Beertje Vos (1877-1924). Diesmer Prins was een bekende paardenhandelaar. Hij ging met driejarige, beleerde paarden per trein naar de Wieringermeer. Daar ruilde hij de paarden om voor tweejarige paarden, waarbij hij geld toe kreeg. Naast koeien, twee werkpaarden en jongvee, werden er op het erf van de familie Kroese-Prins ook lange tijd veulens gefokt.

Neervallende bommen
Toen in 1940 de oorlog uitbrak, was Arend Jan Kroese vier jaar oud. Zijn vader was tijdens de Mobilisatie opgeroepen als militair. Albert Hendrik Kroese beleefde tijdens de eerste oorlogsdagen spannende momenten in de buurt van de Afsluitdijk. Na de capitulatie keerde hij terug naar Doornspijk. Van de oorlog heeft Arend Jan niet heel veel scherpe herinneringen: Ik werd op een morgen om vijf uur wakker van een enorme dreun. Een verkenningsvliegtuig had vrij kort bij onze boerderij twee bommen laten vallen. Alle ruiten lagen er bij ons uit. Dat heeft wel indruk op me gemaakt. Op een ander moment zijn er op een doordeweekse dag op de Nieuweweg bij het Rode Kruis een stuk of zes bommen gevallen. Daarbij is een trekker om het leven gekomen. Van het slachtoffer is later alleen een hand terug gevonden. Er was vrijwel niets van over. Ik herinner me ook de crash van de bommenwerper op De Horst. Aan de Drostenweg is later een monument voor deze verongelukte vliegers opgericht.

   
Giel Overvoorde
De meeste herinneringen bewaart Arend Jan Kroese aan Giel Overvoorde. Midden in de oorlog waren er contacten tussen de Gereformeerde Kerk van Delft met de kerken in Elburg en Doornspijk. Om kinderen te laten aansterken werden ze vanuit Delft richting de Noord-Veluwe gestuurd. Diverse kinderen werden op deze manier ondergebracht bij families in Elburg en Doornspijk. Arend Jan daarover: Giel kwam per trein aan in Nunspeet. Via de kerk kwam hij bij ons op de boerderij. Het moet vooral in het begin wel heel vreemd voor hem zijn geweest, want wij spraken in het dialect tegen elkaar. Giel kwam uit een groot gezin uit Delft. Omdat de Gereformeerde school was gevorderd, konden we niet naar school. Wel kregen we een keer per week les van juffrouw Gottmer, die bij ons aan huis kwam. Giel ging ook met ons mee naar de Gereformeerde kerk in Doornspijk. Giel was een handige jongen. Hij kon bijvoorbeeld mooie vliegers maken. Samen hebben mijn ouders ons vol trots op de foto laten zetten bij fotograaf Veneman in Nunspeet. Die foto bewaar ik al vele jaren in een doosje. Giel is uiteindelijk teruggekeerd naar Delft. In 1945 stuurde hij mij een mooie ansichtkaart van de Nieuwe Kerk in Delft. En ik kreeg later ook nog eens een brief van hem. Maar daarna werd het contact steeds minder. Mijn moeder had er later moeite mee dat ze van de ouders van Giel nooit iets heeft vernomen…

Bevrijding
Doornspijk werd op 19 april 1945 bevrijd. De Canadezen en de Engelsen reden door Doornspijk en stopten korte tijd bij het Rode Kruis. Arend Jan klom die dag van vreugde op een tank. En daarmee kwam er een einde aan vijf spannende oorlogsjaren.