Verzetsactiviteiten van Henny van Leeuwen (1922-2010)

Eén van de mannen van het eerste uur van de LKP-verzetsgroep Old Putten was Hendrik (Henny) van Leeuwen (1922-2010). Henny was op 6 november 1922 geboren te Heerde. Hij was de zoon van Lulof van Leeuwen (1893-1962) en Trijntje Geertruida Scholten (1895-1973). De familie Van Leeuwen had sinds 1924 een wasserij aan de Oude Bleeksweg in Elburg.

Illegaliteit
Henny van Leeuwen kwam in de zomer 1942 voor het eerst in contact met de illegaliteit in Elburg. Piet Vercouteren, Jaap Deetman, Bertus Hup en Jan Schreurs waren de initiators van de LO-verzetsgroep in Elburg. Zij zorgden onder andere voor bonkaarten en onderduikadressen in de regio Elburg. Door zijn werkzaamheden voor de wasserij kende Henny de omgeving goed. Zodoende werd hij gevraagd om een betrouwbaar adres voor een Joodse onderduiker te zoeken. Op deze manier raakte Henny geleidelijk betrokken bij het verzetswerk.

   
Vluchtpoging naar Engeland
Henny had aanvankelijk, samen met de slagerszoon Bertus Hup, een poging gedaan naar Engeland te vluchten. Het plan was om van daaruit de Duitsers te bevechten, maar dit mislukte. Vanuit Scheveningen zouden de beide Elburgers op een vissersboot buiten de driemijlszone worden overgezet op een onderzeeër. De poging werd verijdeld en Henny werd aan de Utrechtseweg in Arnhem intensief verhoord. Tot zijn verbazing werd Henny kort daarna weer vrijgelaten.

Razzia in Oosterwolde
Begin juli 1944 vond in Oosterwolde een razzia plaats. Er werd een klopjacht op Joodse onderduikers opgezet. Bij de families Van de Streek en Van Dorp werden er huiszoekingen gedaan. Het 16-jarige Joodse meisje Leni Duijzend wist op tijd te vluchten in het roggeveld. Daar verbleef ze enige tijd totdat de kust weer enigszins veilig was. Henny van Leeuwen heeft Leni Duijzend en de Joodse familie Meijers met zijn wasauto opgepikt en uiteindelijk via Nunspeet naar de bossen in Vierhouten gebracht. Daarbij waren ook Bertus Hup en Jaap Deetman aanwezig. Onderweg kreeg de auto tot twee keer een lekke band.

Arrestaties
Korte tijd later deden de Duitsers een inval bij de wasserij. Vader Lulof van Leeuwen en zijn zoons Gerrit en Henny werden gearresteerd, evenals Han Rambonnet. Na een verhoor in Zwolle werd Lulof van Leeuwen naar de Koepelgevangenis in Arnhem overgebracht. Gerrit en Henny van Leeuwen en Han Rambonnet werden in een strafkamp in Ommen tewerkgesteld. Vanwege onmisbaarheid op de wasserij kwam Henny al vrij snel weer vrij. Hij zette zijn illegale activiteiten tijdelijk op een laag pitje. Inmiddels waren Lulof en zijn zoon Gerrit van Leeuwen en Han Rambonnet overgebracht naar Kamp Amersfoort. Gerrit van Leeuwen en Han Rambonnet werden na verloop van tijd vrijgelaten. Voor Lulof van Leeuwen dreigde het lot om op transport naar Duitsland gezet te worden. Zijn naam stond al vermeld op een transportlijst naar het stadje Witten (Noordrijn-Westfalen). Maar door de Slag om Arnhem en de direct daaropvolgende Spoorwegstaking kwam Lulof van Leeuwen op 19 september 1944 onverwachts vrij.

   
Verzetsgroep Old Putten
Na Dolle Dinsdag (5 september 1944) raakte Henny van Leeuwen volop betrokken bij het verzetswerk van LKP-groep Old Putten. De groep deed steeds vaker risicovolle acties. Na de Slag om Arnhem (17-25 september 1944) werden geallieerde vliegers in veiligheid gebracht. Daarnaast werden op het traject Amersfoort-Zwolle treinen opgeblazen. Ook werden Duitse uniformen gestolen. Vanaf De Dompe (bij Kampen) en de Noorderheide (bij Vierhouten) werden gedropte wapens vervoerd. Bij de Operatie Pegasus II (18 november 1944) werden 18 geallieerde vliegers bij elkaar gebracht op het landgoed Old Putten om vervolgens vervoerd te worden richting de Zuid-Veluwe.

Schietoefeningen
Op het landgoed Old Putten had de LKP-groep een ondergrondse schietkelder van ongeveer tachtig meter bij vijf meter gegraven. Het geheel was gestut met gestolen balken van de Duitsers; hout dat bij de haven van Elburg was opgeslagen. De baan was afgedicht met zandzakken om het geluid van de pistoolschoten te dempen. Daar leerde de oud-militair en Oldebroeker Willem van Putten de jongens van de verzetsgroep schieten. Ook Henny van Leeuwen oefende op deze plek met wapens.

Razzia op Old Putten
Op 13 februari 1945 ging het mis. De Duitsers waren de verzetsgroep Old Putten op het spoor gekomen. De groep had inmiddels uit voorzorg hun plek van samenkomst verplaatst naar de kruidenierswinkel van de familie Scholten in Oostendorp. Door miscommunicatie waren de koeriersters van de Rolls Royce-lijn niet op de hoogte van het gevaar. Ze liepen op het landgoed Old Putten in armen van de SD. Ze hadden de Duitse overwalwagen niet opgemerkt. Via een streng verhoor werd duidelijk dat Dirk Dyonisius Bakker (opa Bakker) volop bij de illegaliteit betrokken was. Hij werd kort daarna bij zijn woning in Nunspeet gearresteerd. Mevrouw Rambonnet werd voor verhoor meegenomen naar de Koning Willem III kazerne in Apeldoorn. Ze gaf geen enkele informatie prijs. Na enkele dagen werd ze overgebracht naar Kamp Westerbork. De tuinmannen Jaap Zwep en Gerard van Putten werden ook opgepakt. Ze kwamen in Kamp Amersfoort terecht en werden vervolgens op transport gesteld naar het concentratiekamp Neuengamme. De mannen van de verzetsgroep, waaronder Henny van Leeuwen, waren uit voorzorg extra op hun hoede en wisten uit handen van de Duitsers te blijven.

.        
Klementbrug
De laatste opdracht van de verzetsgroep Old Putten was de bewaking van de bruggen over het Apeldoorns kanaal. Om te voorkomen dat de Klementbrug bij Heerde door terugtrekkende Duitse militairen zou worden opgeblazen, werd in april 1945 de hulp ingeroepen van de verzetsgroep uit Elburg en de verzetsgroep Old Putten. In afwachting van de komst van het Canadese bevrijdingsleger werden de verzetsgroepen ontdekt door de Duitse militairen. Bij het daaropvolgende vuurgevecht werden uiteindelijk twaalf mannen gedood: zeven verzetslieden en vijf burgers. Onder de slachtoffers waren de verzetslieden Henk Hulst en Niek Rambonnet. Een enorme deceptie voor hun kameraden, zes dagen voor de bevrijding van de Noord-Veluwe. Henny van Leeuwen en diverse andere verzetsmensen uit Elburg en Doornspijk wisten op tijd te ontkomen. Opnieuw was het lot Henny gunstig gezind. Met zijn fiets wist hij, met hulp van een bootje, het Apeldoorns Kanaal over te komen en via Epe veilig in Elburg te arriveren.

Bevrijding
Op 19 april 1945 werd Elburg bevrijd. De oorlog was voorbij. Henny van Leeuwen gaf zich na de bevrijding op om als vrijwilliger naar Nederlands-Indië te gaan. Dat avontuur ging uiteindelijk tot zijn grote teleurstelling niet door. Han Rambonnet lukte het om in juni 1945 in het Engelse Portsmouth een officiersopleiding te volgen bij de marine. Hij zou later opklimmen tot de functie schout-bij-nacht bij de Koninklijke marine.

Overlijden
De oorlogservaringen bleven in het leven van Henny van Leeuwen een belangrijke rol spelen. Vaak vertelde hij er in latere jaren over. En bij talloze herdenkingen was Henny present. Op die momenten waren vaak ook zijn kameraden uit het verzet aanwezig. Met hen kon hij zijn verhalen delen. Henny van Leeuwen stierf op 8 december 2010 te Nunspeet op de leeftijd van 88 jaar. In zijn overlijdensbericht staan woorden die door Henny zelf waren gedicht:
Als wij straks aan de einder Heer,
zijn van ons aards bestaan.
Wijst Gij dan Grote Schipper God,
een ligplaats in Uw haven aan.