Brief van Nanette Blitz aan Leni Duijzend

Op 15 maart 2019 stierf Leni Duijzend. Haar uitvaart was op 20 maart 2019, haar 91e geboortedag. Uit de nalatenschap van Leni kwam zeer verrassend een brief tevoorschijn van haar vriendin Nanette Blitz. De vriendschapsband tussen Leni en Nanette was ontstaan tijdens hun schoolperiode in het cursusjaar 1941-1942 op het Joods Lyceum in Amsterdam. In hetzelfde jaar ontwikkelde zich ook een vriendschap met hun klasgenootje Anne Frank. De brief van Nanette aan Leni Duijzend (toen woonachtig aan de Johannes Verhulststraat 189) dateert van 20 augustus 1945. Nanette Blitz lag op dat moment in een noodziekenhuis in Eindhoven om aan te sterken. De letterlijke vertaling van de brief volgt hieronder:

Eindhoven, 20-8-‘45

Lieve Leenie,
Hartelijk bedankt voor je photo. Ik was er zeer blij mee. Ook met je briefjes. Je hebt per ongeluk een oude brief, die ik je gestuurd had, meegezonden en daarom geeft Ellen je die weer. Vandaag is Annelore jarig en die is al flink in de bloemetjes gezet en is al aardig verwend. Onze zaal heeft haar een boek gegeven. Haar zusje heeft haar een plant ingestuurd en wel zonder naam. Wij hebben haar wijs gemaakt dat het van een vriend van haar was, die hier ook in het ziekenhuis ligt. Na veel gezeur hebben we haar er toe gekregen om die jongen te gaan bedanken, maar deze wou niet bekennen dat het van hem was. Na nog veel heen en weer gepraat en veel gelach hebben we het haar uiteindelijk verteld. Vanmiddag zullen we getrakteerd worden en krijgen we pannenkoeken. Eerst zouden we vrijdag verhuizen naar Hemelrijken, maar nu gaat het niet door gelukkig. Ik wist nog niet eens dat Ella terug was. Wat leuk dat jij Annelore ook kent. Ik geef Ellen ook een brief mee voor Danka, die jij dan wel wilt bezorgen hé? De photo van Wim staat op mijn kast en ik geniet er iedere keer weer van. Zaterdag heb ik een heerlijk pakket uit Engeland gehad, dat eerst verkeerd bezorgd was bij iemand die net zo heet als ik. Een militair kwam het zaterdagavond brengen en verontschuldigde zich zeer dat het opengemaakt was. Ik heb er al vast erg van gesmuld. Nu, ik eindig. Heel hartelijke groeten en nogmaals dank.

Je Nan

N.B. Ella is de zus van Leni Duijzend. Danka Zajde was een klasgenootje van Leni Duijzend en Nanette Blitz. Danka overleefde de oorlog door onder te duiken, net als Leni en Nanette Blitz. Hemelrijken is een oude volksbuurt in Eindhoven.

        
LEVENSVERHAAL VAN NANETTE BLITZ
Nanette Blitz werd op 6 april 1929 geboren in Amsterdam. In het schooljaar 1941-1942 was Nanette een klasgenoot van Leni Duijzend, Hannah Goslar en Jacqueline van Maarsen op het Joods Lyceum aan de Stadstimmertuin in Amsterdam. Nanette Blitz wist ternauwernood de oorlog te overleven. In september 1943 werd ze met haar familie gevangen gezet in Kamp Westerbork. Na krap een half jaar werd ze vervolgens gedeporteerd naar het concentratiekamp Bergen-Belsen. Daar verbleef ze ruim een jaar onder de meest verschrikkelijke omstandigheden. In Bergen-Belsen zag Nanette de zussen Margot en Anne Frank terug. Nanette wist deze afschuwelijke plek ternauwernood te overleven.

Op 15 april 1945 bevrijdden de Engelsen het kamp Bergen-Belsen. Ze waren diep geschokt door wat hen bij het binnenrijden van het kamp overviel. Overal lagen lijken, de mensen die ze aantroffen waren meer dood dan levend en er hing een ondraaglijke rottingslucht. Wat de Engelsen daar zagen, de mensonterende toestanden, konden ze niet geloven. Het voelde als een enorme schok. Een dag na de bevrijding van het kamp arriveerden er al legervrachtwagens vol met voedsel in blik, dat eigenlijk bestemd was voor de soldaten. Doordat de Britse soldaten geen verstand hadden van extreme ondervoeding kwamen ze niet op het idee dat de plotselinge overdaad wel eens schadelijk kon zijn. Voor veel mensen werd dit eten alsnog hun dood. Ze waren zo verzwakt dat hun spijsvertering de plotselinge hoeveelheden calorieën niet aankon. Volgens schattingen van het Britse leger werd het (onbeperkt) eten ongeveer 2.000 mensen fataal.

Nanette Blitz kroop door het oog van de naald. Een Britse soldaat gaf haar een blikje gecondenseerde melk. Nanette nam er een beetje van, maar de smaak stond haar tegen. Als ze zich had laten leiden door het hele blikje op te drinken, had Nanette het waarschijnlijk niet overleefd. In een nabijgelegen herstellingsoord kon Nanette verder aansterken, maar hier gebeurde waar ze lange tijd zo bang voor was geweest. Ze kreeg vlektyfus. Nanette kreeg hoge koorts en raakte zelfs in coma. Na ongeveer twee weken kwam ze weer bij op een stromatras op de grond. Zonder medische behandeling ontsnapte ze als door een wonder aan de dood. Anne en Margot Frank hadden deze gevreesde ziekte niet weten te overleven. Kamp Bergen-Belsen verkeerde in een zo erbarmelijke staat dat platbranden de enige optie was. Er zou uiteindelijk geen spoor overblijven van wat zich daar had afgespeeld. Op 21 mei 1945 ging de laatste van de ongeveer honderd barakken in vlammen op. Na de bevrijding stierven er in Bergen-Belsen uiteindelijk nog 13.000 mensen. Voor al deze duizenden kwam alle hulp en inspanningen om de bevrijde gevangenen er bovenop te helpen te laat.

   
Nanette Blitz werd na het ontwaken uit haar coma naar een ziekenhuis in het nabijgelegen Celle gebracht. Daar kon ze zich voorbereiden op haar nieuwe leven. Omdat ze erg zwak van gezondheid was, vloog ze terug naar Nederland in en toestel van de Britse luchtmacht. Ze bleek niet in staat om per trein te reizen. Op 24 juli 1945 arriveerde Nanette in Eindhoven, waar ze in een noodziekenhuis in een katholieke school verder werd verpleegd. Vanuit dit noodziekenhuis schreef Nanette onder andere op 20 augustus 1945 een brief aan haar vriendin Leni Duijzend. Deze brief is bewaard gebleven en werd aangetroffen in de nalatenschap van Leni. Na haar verblijf in Eindhoven werd Nanette Blitz in het najaar van 1945 overgebracht naar een sanatorium in Santpoort, vrij dicht bij Amsterdam. Daar verbleef ze uiteindelijk drie jaar om aan te sterken. Ze was ondertussen genezen van haar vlektyfus, maar kreeg vervolgens tbc en longontsteking. Na verloop van tijd werd Nanette duidelijk dat haar vader, moeder en broer de oorlog niet hadden overleefd. In haar boek schreef Nanette de veelzeggende zin: Het gezin waar ik uit kom, is verwoest.           

In oktober 1945 kreeg Nanette verrassend nieuws. Otto Frank had het sanatorium in Santpoort geschreven dat hij Nanette wilde bezoeken. Hij had van Hanneli Goslar gehoord waar Nanette was en dat ze in Bergen-Belsen Anne en Margot Frank had gezien. Vader Otto Frank zocht informatie over zijn beide dochters. Opnieuw ontmoette hij iemand die kon bevestigen dat Anne en Margot in Bergen-Belsen waren omgekomen. In april 1949 vertrok Nanete Blitz naar Engeland. Daar leerde ze (de van oorsprong uit Hongarije afkomstige) John Konig kennen. Met hem trouwde ze in 1953 en trok vervolgens naar Brazilië. Daar woont het echtpaar Konig-Blitz nog steeds. Pas op haar zeventigste jaar is Nanette Konig-Blitz gaan praten over de oorlog. In 2015 publiceerde zij in Brazilië haar levensverhaal onder de titel: Eu sobrevivi ao Holocausto. In 2017 verscheen de Nederlandse vertaling bij uitgeverij Prometheus onder de titel: Ik overleefde de Holocaust. Tot op hoge leeftijd verzorgde Nanette lezingen over haar oorlogsgeschiedenis.

Naschrift:
-Nanette Blitz (1929) was de enige van het gezin Blitz die de oorlog overleefde.
-Vader Martijn Willem Blitz, geboren op 18 mei 1897 te Amsterdam, stierf op 24 november 1944 in Bergen-Belsen. Hij werd 47 jaar.
-Moeder Helene Victorina Blitz-Davids, geboren op 31 januari 1901 te Kimberley, stierf op 10 april 1945 te Eidelstadt. Ze werd 44 jaar.
-Broer Bernard Martijn, geboren op 30 augustus 1927 te Amsterdam, stierf op 31 maart 1945 in Oraniënburg.
-Broer Willem Blitz, geboren op 23 oktober 1932 te Amsterdam, stierf op 19 november 1936. Hij werd slechts 4 jaar oud.

-Met John Konig in Sao Paulo (Brazilië) is nog op 11 oktober 2021 e-mailcontact geweest. Nanette lijdt aan de ziekte van Alzheimer. John heeft de door Nanette in 1945 geschreven brief aan Leni Duijzend nog getoond aan Nanette.