Aron Kleinmann en Chaja Kleinmann-Tochterman

Tijdens het laatste oorlogsjaar zat bij het echtpaar Willem Hulsman (1901-1982) en Gesina Samelina (Siena) Hulsman-Hengeveld (1905-1986) in het pand Vischpoortstraat 24 een Joods echtpaar ondergedoken. Hun namen waren Aron Kleinmann en Chaja Kleinmann-Tochterman. Kapper Willem Hulsman en zijn vrouw Siena hadden een zoon, Jacob. Jacob Hulsman (1927-2013) trouwde in 1958 met Annetje Bonhof (1930-2016). Dit huwelijk bleef kinderloos. Alle vier zijn inmiddels overleden waardoor er helaas geen navraag meer gedaan kan worden omtrent de Joodse onderduikers.

Het pand Vischpoortstraat 24 stond (staat) in Elburg bekend als het Munthuis. Dit pand staat op de hoek van de Vischpoortstraat en de Ellestraat. Karakteristiek aan dit huis zijn de trapgevel en het zogeheten pothuis (kleine aanbouw, deels verdiept onder het straatniveau). In de muurankers is het jaartal 1743 aangebracht. In deze tijd werd het pand enige tijd bewoond door een van de eerste Joodse bewoners van Elburg, Hermannus Michielsen. In 1749 was hij bank van leninghouder in het pand gesitueerd op de lange Elle met twee bedienden.  

Wat is er bekend over de familie Kleinmann? Contact met historicus en kenner van Joods Rotterdam, Rob Snijders, leverde resultaat op. Aron Ascher (Aron) Kleinmann werd in 1894 geboren in het Poolse Belzyce. Hij trouwde met Chaja Tochterman, die in 1895 was geboren in Irena (Polen). Het Pools-Joodse echtpaar vestigde zich in 1927 in Rotterdam. Op 9 april 1927 werd Aron Kleinmann in het Bevolkingsregister van Rotterdam ingeschreven. Zijn vrouw en drie kinderen hun man en vader op 29 november 1927.Aron en Chaja kregen uiteindelijk vier kinderen: Szlama Josef (1920), Szama Chaskiel (1922), Faigo Mala (1923) en Dina (1929). Dina werd op 28 mei 1929 als enige van de vier kinderen geboren in Rotterdam. De oudste drie kinderen werden in Irena geboren.

Het gezin Kleinmann woonde eerste in bij de familie Katan in hun woning aan de Vondelstraat 14 A. In januari 1928 verhuisde het gezin naar de Lange Frankenstraat 63, waar ze bleven wonen tot 1932. Vervolgens ging de familie Kleinmann wonen aan de Warmoesstraat 46 C. Tijdens de oorlog bewoonde het gezin een pand op de Zwaanshals 322 A te Rotterdam. Aron Kleinmann was van beroep detailhandelaar in confectiekleding. Aron en Chaja Kleinmann doken tijdens de oorlogsjaren onder. In 1943 vonden ze onderdak bij Gerrit Jan van den Bosch en zijn vrouw Willempje van den Bosch-Schoonhoven op het adres Oude Dijk 19 in Oldebroek. Niet precies bekend is hoe lang het echtpaar Kleinmann daar gezeten heeft.

Hun laatste onderduikadres was bij de familie Hulsman aan de Vischpoortstraat 24 in Elburg. Drie van hun kinderen doken op afzonderlijke adressen eveneens onder. Hun inmiddels uitwonende oudste zoon Szlama Josef werd op zijn adres Crooswijkseweg 106 op 3 december 1941 gearresteerd door de Grüne Polizei. Maar nog op dezelfde dag werd hij ook weer vrij gelaten. Op 10 april 1943 arriveerde Szlama Josef in Kamp Westerbork. Tien dagen later werd hij gedeporteerd naar vernietigingskamp Sobibor. Daar werd Szlama Josef Kleinmann op 23 april 1943 op 23-jarige leeftijd vergast.

Van de tweede zoon, Szama, is bekend dat hij vanaf 2 augustus 1942 koerier was voor de Joodse Raad in Rotterdam. Szama overleefde de oorlog. Ook Faigo Mala en haar zus Dina wisten door onderduik de oorlog te overleven. Beiden zaten het laatste deel van de oorlog ondergedoken bij bakker Herman van Ommen aan de Bovenheigraaf 34 in Oldebroek. Op dit adres hadden de meisjes schuilnamen: Marietje (Faigo Mala) en Dientje (Dina). Op dit adres maakten de twee Rotterdamse meisjes de bevrijding mee. Dit was overigens niet het enige onderduikadres van de zusjes Kleinmann. Andere onderduikadressen waren bij de families G. van de Streek (Oldebroek), K. Bruijnes (Oosterwolde) en bij dominee J.H. Kuijpers (Mastenbroek). Op 23 november 1957 werden Aron en zijn zoon Szama Kleinmann genaturaliseerd tot Nederlander. Bij deze naturalisatie koos Aron Ascher Kleinmann er voor om de Jiddische versie van zijn naam aan te nemen. Zijn officiële naam werd Aron Uszer Klajman.

Bronnen:
www.joodserfgoedrotterdam.nl (Rob Snijders)
www.sjoelelburg.nl (Bep de Waard-Ruijs)
www.hdc.vu.nl (Geert Hovingh)