Jan Lammert de Boer

Het bekende gezicht van het Nieuws- en Advertentieblad voor Elburg en Omstreken was vanaf 1938 de journalist Jan Lammert de Boer. Hij werd geboren op 13 februari 1888 in Oldeholtpade (Fr.). Zijn ouders waren Tjalling de Boer en Christine Theodora Blankstein. Jan L. de Boer vestigde zich in de zomer van 1938 in Elburg. Hij betrok met zijn vrouw een gedeelte van het statige pand van de familie Wolff aan de Jufferenstraat 29. Jan L. de Boer nam in de Elburger samenleving al vrij snel zitting in allerlei besturen. Daarnaast was hij zeer geïnteresseerd in de Veluwse geschiedenis, in het bijzonder in de historie van Elburg. De Boer publiceerde over vele historische en folkloristische onderwerpen en stimuleerde de historische belangstelling voor de Veluwse geschiedenis. In archeologische opgravingen in Elburg en omgeving toonde hij zijn grote betrokkenheid. De restauratie van oude panden in Elburg lag hem na aan het hart, in het bijzonder de herbouw van het oude Sint-Agnietenklooster.

   
Reorganisatie
Eind september 1941 verscheen het Nieuws- en Advertentieblad voor Elburg en Omstreken voor het laatst. De bezetters wilden controle over de pers, maar maakten aan de bekend dat vanwege papierschaarste een ingrijpende persreorganisatie noodzakelijk was. Kleinere couranten zouden moeten worden samengevoegd tot een streekblad. Deze krant zou vanuit Harderwijk worden verspreid. Het lukte echter om het Nieuws- en Advertentieblad voor Elburg en Omstreken om buiten deze samenvoeging te blijven. De krant mocht weliswaar niet meer verschijnen, maar het lukte redacteur Jan L. de Boer om met zijn abonnees op te gaan in het Kamper Nieuwsblad. In deze krant kwam een speciale afdeling Noord-Veluws nieuws. Zowel het Kamper Nieuwsblad als de Elburger Courant waren uitgaven van de firma Boom uit Meppel.

Veranderingen
Begin juni 1942 veranderde de situatie. Er werd een nieuwe stap gezet in de persreorganisatie. Kleinere kranten moesten alsnog verdwijnen. Jan L. de Boer kreeg bericht dat de band met het Kamper Nieuwsblad zou worden beëindigd. Het bericht kwam zo plotseling dat zelfs de abonnees niet meer via de krant op de hoogte konden worden gesteld. Het plan was om voor het nieuw te verschijnen Nieuwsblad voor Kampen abonnees te winnen. Duidelijk was dat deze krant gecensureerd en pro-Duits nieuws zou opnemen. Iets waar de bevolking op de Noord-Veluwe (zeer) wantrouwend en afkerig tegenover stond.

Begin oktober 1942 verschenen er op de Noord-Veluwe alleen nog kranten die bereid waren pro-Duits nieuws op te nemen. In Harderwijk verscheen De Noord-Veluwe, in Epe las men de Eper Courant en in Hattem werd De Homoet gelezen. De Duits-Nederlandsche Persleiding in Den Haag dwong medio oktober 1942 dat deze drie kranten zouden worden samengevoegd tot een weekblad. De naam van het nieuwe blad werd Veluwsche Courant. Jan L. de Boer kreeg daarbij het verzoek om hoofdredacteur te worden. De Boer stond er niet afwijzend tegenover, mits hij voldoende journalistieke vrijheid zou krijgen om op zuivere wijze leiding te kunnen geven aan de redactie.


Veluwsche Courant
Voor Jan L. de Boer was het lastig om naar eer en geweten zijn werk als hoofdredacteur van de Veluwsche Courant te kunnen blijven doen. Hij omzeilde aanvankelijk zoveel mogelijk berichtgeving over het verloop van de oorlog. Toen dat van hogerhand toch vereist werd, begon De Boer een buitenlands overzicht op te maken waarbij de Duitsers tussen de regels door werden bespot. Toen dit in Elburg en omgeving langzamerhand duidelijk werd, nam het aantal abonnees fors toe. Hoewel de kritiek vanuit Den Haag van week tot week toenam, weigerde De Boer pro-Duits te schrijven. Deze houding kon hij tot maart 1943 met moeite vol houden. Jan L. de Boer moest zich in Den Haag verantwoorden wegens ’sabotage en opruiing van de streek’. In het SS-blad Storm werd De Boer zelfs weggezet als ’Bolsjewiekenvriend’ en ’anti-Duitschen persvlegel’. Jan L. de Boer kreeg een waarschuwing en mocht vanaf maart 1943 voor een korte periode alleen nog over de Veluwe schrijven. Maar zijn anti-Duitse houding bleef hij uitdragen. Voor de persleiding in Den Haag was deze situatie niet langer houdbaar. Jan L. de Boer werd per 1 maart 1943 uit zijn functie ontheven. De krant kleurde vanaf dat moment geheel pro-Duits en werd een platform voor NSB-propaganda. Het laatste nummer van de Veluwsche Courant verscheen op 7 april 1945.

Sporen van verdienste
In de derde week van september 1944 was het in Elburg heel spannend. De Duitsers vorderden de vissersvaartuigen met de opdracht deze naar Stavoren over te brengen. De vissers weigerden collectief aan dit verzoek te voldoen. De Duitse autoriteiten waren verbolgen en dreigden met zware sancties voor de Elburger bevolking. Jan L. de Boer bood zich op dat moment, samen met dr. H.J. Olthuis en vethandelaar G. van der Heide, aan als gijzelaar en bemiddelde in het conflict. Het zegt veel over de houding van Jan L. de Boer. Van veel historische waarde is de oorlogskroniek die Jan L. de Boer deels tijdens en gedeeltelijk kort na de Tweede Wereldoorlog over de bezettingsjaren heeft geschreven. Naast de beschrijving van veel gebeurtenissen en ontwikkelingen beschreef Jan L. de Boer ook de moeilijke situatie waarin de pers op dat moment verkeerde.


Perszuivering
In de editie van Strijdend Nederland van 3 mei 1945 werd aangekondigd dat de Veluwsche Courant voorlopig niet meer mocht verschijnen. Vanwege de perszuivering werd de krant een verschijningsverbod opgelegd. Dezelfde drukker liet gelijktijdig een ouder blad, de Homoet,  opnieuw verschijnen. De redactie van Strijdend Nederland liet duidelijk weten voor een strenge en rechtvaardige perszuivering te zijn.

Levenseinde
Na de oorlog hervatte Jan L. de Boer zijn journalistieke werkzaamheden bij de Elburger Courant. In 1947 verhuisde het echtpaar De Boer naar Nunspeet. Op 29 augustus 1951 stierf Jan L. de Boer op 63-jarige leeftijd. Tijdens zijn begrafenis werd benadrukt dat Jan L. de Boer een toegewijd journalist was geweest die tijdens de oorlogsjaren, ondanks veel tegenwerking van de bezetters, zijn werk met toewijding van vaderlandsliefde bleef doen.