Jan Kleberg

Operatie Market Garden begon op zondag 17 september 1944. Deze grote, geallieerde militaire operatie had grote gevolgen voor de bewoners in de omgeving van Arnhem en Oosterbeek. Al op dinsdag 19 september moest de familie Kleberg uit Arnhem op bevel van de Duitsers hun woning in de omgeving van de Rijnbrug onmiddellijk verlaten. Het gezin vluchtte over de Veluwe en kwam uiteindelijk terecht in Elburg. Vader en moeder Kleberg met hun tweeling kregen onderdak in het voormalige Sint-Agnietenklooster. Dochter Riek Kleberg vond onderdak bij slager Hoeve. Zoon Ton Kleberg kwam bij de familie R. ten Have terecht, terwijl zijn 11-jarige broer Jan in de stadsboerderij van de familie Zwep aan de Krommesteeg werd opgevangen.

   
Jan Kleberg voelde zich thuis bij de familie L. Zwep. Hij hielp een handje mee met het dorsen, het melken van de koeien en het verzorgen van de paarden. In de wintermaanden van 1944-1945 werden er bij de familie Zwep zelfs tabaksbladeren gedroogd. Een bevriende sigarenmaker maakte van de tabak sigaren. Jan mocht daarbij helpen. Daardoor kon hij zijn vader op eigengemaakte sigaren trakteren. Het lukte Jan Kleberg zelfs een paar keer om met visserman Jacob Westerink uit de Smedestraat 16 mee te mogen varen op zijn botter EB 51. Vooral de donkere nachten op het IJsselmeer waren avontuurlijk. Het was vaak bitter koud. Jan sliep dan in het vooronder op de netten onder een jas. De scheepslamp was afgeschermd met een kap, waardoor de geallieerde vliegtuigen zich niet konden oriënteren op de lichtpunten. Het binnenhalen van het kuilnet moest in de aardedonkere nacht bijna op de tast.

De familie Zwep was zeer gastvrij. Soms was de boerderij vol met trekkers, die vanuit het westen van Nederland op zoek waren naar voedsel. Niemand werd bij de familie Zwep de deur gewezen. Er werd altijd eten en onderdak gegeven. Boer Lammert Zwep ging met enige regelmaat bij palingrokerij Harm Hulst aan de Havenstraat 5 luisteren naar de BBC en Radio Oranje. Daar werd uit veiligheidsoverwegingen erg geheimzinnig over gedaan. Maar als vader Zwep het nieuws vanuit Londen aan zijn vrouw vertelde, luisterden de kinderen stiekem mee.

Na de bevrijding keerde de familie Kleberg terug naar Arnhem. Ze troffen een verlaten en vrijwel verwoeste stad aan. Vader Kleberg hervatte zijn werk bij de PGEM en werkte onder andere mee aan het herstel van het elektriciteitsnetwerk. De oorlogsjaren en zijn verblijf in Elburg hadden op Jan Kleberg een onuitwisbare indruk gemaakt. In 2009 vatte hij zijn herinneringen aan zijn evacuatieperiode 1944-1945 samen in een boekje: Mijn bevrijding.