Inleiding
Driesje van Koot werd geboren aan de Beekstraat 21. Haar ouders waren Wijnand van Koot (1899-1979) en Evertje van Aperloo, dochter van Lammert van Aperloo (1869-1927) en Driesje Zwep (1874-1903). Wijnand en Evertje trouwden 16 oktober 1919 in Elburg en woonden eerst aan de Noorderkerstraat 8. Hun eerste kind Johannes leefde heel kort en stierf op 14 januari 1920. Driesje werd op 26 februari 1921 geboren. Het derde kind was Alberdina (Dien). Zij zag op 22 december 1923 het eerste levenslicht. Het vierde kind was Lammert. Hij stierf op 26 mei 1925. Moeder Evertje van Koot-van Aperloo stierf op 27 april 1929 in het sanatorium Erika in Nunspeet aan de gevolgen van TBC. Ze werd slechts 28 jaar oud. Wijnand van Koot bleef achter met zijn twee dochtertjes Driesje en Dien. Op 13 februari 1930 hertrouwde Wijnand van Koot met Albertha Aaltje Zwart(1891-1963). Uit dit huwelijk werd op 7 juni 1933 dochter Johanna Maria Hendrika (Hannie) geboren.
Wijnand van Koot was een zoon van kapper Johannes van Koot (1861-1913) en Alberdina Welmers (1864-1951). De familie van Koot was een geslacht van barbiers. Van de zes zonen van Johannes van Koot zouden er vijf in het kappersvak terecht komen. Welmer (Welle) en Gerrit Jan (Jan) zetten de kapperszaak van hun vader voort in het pand Beekstraat 16. Hendrik (Henne) was kapper in Nunspeet en Hendrikus (Rikus) had een kapperszaak in Epe. Wijnand van Koot was sinds de twintiger jaren herenkapper aan de Beekstraat 21. In het voorste deel van het pand werd geknipt en geschoren. In 1933 kwam Aart Jansen (1917-2010) als kappersknecht in loondienst. Hij had daarvoor nog korte tijd gevist op de botter (EB 24) van zijn vader en zijn broers. In de jaren dertig kreeg Aart Jansen verkering met Driesje van Koot, de oudste dochter van zijn baas. In 1930 werd in het achterste deel van het pand Beekstraat 21 ook begonnen met een dameskapsalon. Deze werd in latere jaren gerund door dochter Driesje.
Op 6 juni 1944 begon Driesje met een oorlogsdagboek. Minutieus beschreef ze van dag tot dag de weersomstandigheden. Maar ook het verloop van de oorlog werd in grove lijnen en in korte zinnen opgetekend. En zo nu en dan werden ook de oorlogsomstandigheden in Elburg benoemd. De Geallieerde landingen in Normandië waren voor Driesje van Koot blijkbaar het moment om te beginnen met een dagboek. Het nieuws kwam binnen via de illegale radio-uitzendingen van Radio Oranje en de BBC. En ook via de illegale krantjes kwam het nieuws (deels) binnen bij de familie Van Koot. De opmars en de successen van de Engelsen, de Canadezen en de Amerkanen werden door Driesje in het dagboek kort en bondig genoteerd. Maar ook de ontwikkelingen aan het oostelijk front schreef Driesje op.
De aanloop naar de bevrijding is door Driesje stapsgewijs beschreven, in het bijzonder de komst van de Canadese en Engelse bevrijders op 19 april 1945 naar Elburg. Het dagboek stopt op 7 mei 1945 vrij abrupt. Jammer genoeg zijn de laatste pagina’s verloren gegaan. Desalniettemin heeft het unieke dagboek van Driesje van Koot grote waarde voor de geschiedschrijving van de Tweede Wereldoorlog. Om het dagboek leesbaarder te maken, zijn leestekens ingevoegd. Hier en daar is een spelfout aangepast en is een hoofdletter toegevoegd, maar voor het overige is de tekst volledig in tact gelaten. Ook de toenmalige spelwijze is gehandhaafd. Dat betekent dat woorden als oogenblik en heelemaal gehandhaafd zijn. Driesje van Koot trouwde op 19 juli 1950 met Aart Jansen, zoon van Aart Jansen (1977-1954) en Jannetje aan ‘t Goor (1882-1966). Uit dit huwelijk werden twee dochters geboren: Aartje Ada (1951) en Wijnanda Albertha (1960).
Ada Heshusius-Jansen en Willem van Norel
Oosterwolde/Elburg, 3 juni 2024
De dagboekfragmenten
6 juni 1944
’s Morgens tussen kwart over zes en half acht de lang verwachte invasie in Frankrijk. Ze zijn aan land en houden stand. 11.000 vliegtuigen gebruikt.
Hier auto’s gevorderd. Verder van invasie niet veel te merken.
Koud regenachtig weer.
7 juni 1944
Nog steeds houden de Engelsen stand en vorderen zelfs. Hier niets te beleven. Een plaatsje veroverd. Nog koud regenachtig weer.
8 juni 1944
De auto’s tijdelijk teruggekomen.
Vreselijk weer, steeds maar regenen. Erg koud.
De Engelsen vorderen nog verder.
Geen nieuws.
9 juni 1944
Iets beter weer. Vanmorgen scheen de zon. Verder op de dag weer donkerder. De barometer loopt weer achteruit, dus nog niets beter te wachten
In de politiek gaat het wel goed. Geen opzienbarend nieuws.
10 juni 1944
Vanmorgen regenachtig. Heelemaal windstil, maar veel regen. ’s Middags de zon. Vanavond alles in rep en roer. We dachten zo aan de invasie. Alle wagens weer opgehaald; de bussen lopen niet meer.
11 juni 1944
De Duitsers erg druk. Engelse eenheden voor IJmuiden waargenomen. Regenachtig, vanmiddag zon.
De vissers mogen niet uitvaren.
De avond rustig verlopen.
12 juni 1944
Weer bewolkt vanmorgen.
De bussen lopen weer beperkt.
In de politiek gaat het nog goed. Engelsen bij Caen iets teruggeslagen.
Vannacht ontzettend geregend.
13 juni 1944
Raar weer, eigenlijk warm en toch ieder oogenblik een stortbui.
Vannacht zijn we er uit geweest. Vreselijk veel vliegtuigen, ’t was heel erg. Verder vandaag weer rustig.
Engelsen weer terrein gewonnen.
14 juni 1944
Vanmorgen aardig actie in de lucht. Engelse jagers beschoten de treinen tussen Wezep en Nunspeet. Voor half twaalf al veertien treinen uitgeschakeld. Hetzelfde weer, zo zon, zo regen.
15 juni 1944
Beter weer ’s morgens. Nog wel bewolkt, maar ’s middags prachtig weer.
In Frankrijk gaat het niet zo hard, iets achteruit zelfs. Hier alles rustig.
16 juni 1944
Vandaag weer slecht, regenachtig. Tegen de avond opgeklaard. Later op de avond weer erg veel regen. Alles zo’n beetje nog hetzelfde.
17 juni 1944
Ontzettend slecht weer. Storm en regen, koude noordenwind. De Engelsen gaan weer vooruit. De Duitsers hebben de Engelsen met een nieuw soort wapen [aangevallen]. De V-1 noemen ze het.
Hier alles rustig vannacht, wel veel vliegtuigen. Vanmiddag knapt het weer wat op. Geen regen meer.
18 juni 1944
Vandaag aardig goed weer, vanmiddag regenbuien. Vanavond weer iets beter.
In de politiek gaat het wel goed.
19 juni 1944
Vandaag prachtig weer. Aardig actie in de lucht. Weer treinen beschoten; 5 doden en ook gewonden.
’s Avonds ontzettend koud; stormachtige noordenwind.
20 juni 1944
Prachtig weer gelukkig, wel veel wind, maar toch zon tegen de avond; de lucht weer betrokken.
21 juni 1944
De zomer, maar het lijkt er niet erg op; de lucht is weer bewolkt. Tegen de middag komt de zon er door.
In de politiek gaat het goed.
Viborg gevallen, Cherbourg zijn ze genaderd.
Vanavond ontzettend koude noordwester wind; [het] lijkt wel herfst.
22 juni 1944
’t Zelfde weer, stormachtig. Tegen de middag zon, koude wind.
Vannacht veel vliegtuigen. Een brandend vliegtuig overgekomen.
Dit is de AVRO Lancaster LL955 bommenwerper, die in de polder Oosterwolde tussen de Driemerkenweg en de Wijkerwoldweg is neergestort.
De bemanning van de Lancaster bestond uit:
Pilot Officer James Brodie (22)
Flight Sergeant William Brownlee (20)
Sergeant Royston Sleep (21)
Sergeant Frank Henry Aldridge (20)
Flight Sergeant David Robinson Neill Keith (28)
Pilot Officer Ronald Elmer Horton (19)
Flight Sergeant George Francis Leo O’Connell (20)
Alle zeven verongelukte vliegers zijn op de Algemene Begraafplaats in Oosterwolde begraven.
Op 1 mei 2015 werd op de plek van de crash een informatiepaneel onthuld. Het aangrenzende fietspad kreeg de naam Lancasterpad,
23 juni 1944
Vreselijk koud, slecht weer. Het lijkt naar regen.
In de politiek nog hetzelfde. Het gaat wel goed in Frankrijk; in Finland ook.
’s Avonds veel wind en koud.
24 juni 1944
Vandaag veel beter weer. ’s Morgen nog bewolkt, maar ’s middags de zon.
In de politiek gaat het best.
Rusland een nieuw offensief begonnen! Gaat heel goed.
25 juni 1944
Prachtig weer, ’s middags warm. ’s Avonds heel erg naar regen. Alles rustig.
26 juni 1944
Wel aardig goed weer.
Cherbourg gevallen. Rusland hard vooruit.
’s Middags iets regen, ’s avonds een onweersbui. Vreselijk regen en wind; veel vuur aan de lucht.
27 juni 1944
Minder mooi weer; bewolkt vanmorgen flink regen.
Rusland in een paar dagen 700 dorpjes veroverd.
Vanavond goed weer. Veel wind, westelijk.
28 juni 1944
Vandaag iets zachter. Erg bewolkt, lijkt naar regen.
In de politiek gaat het goed. De Duitsers dreigen met ingrijpende maatregelen. Vanavond mooi weer.
29 juni 1944
Vandaag prachtig weer; warm. ’s Middags en ’s avonds donkere lucht.
Vanmorgen weer treinen beschoten; ook veel bommenwerpers in de lucht. Verder rustig, gaat wel goed.
W[estelijke] w[ind].
30 juni 1944
De lucht is heelemaal grijs, veel regen, geen koude. Vanavond droog, maar veel wind.
Grote overwinningen van de Russen. Ze trekken snel op naar de Poolse grens. In Frankrijk gaat het wel goed, maar niet hard.
1 juli 1944
Erg donker weer, wel droog. Vanmiddag af en toe wat regen, niet koud.
In Rusland gaat het heel hard; ze hebben de laatste plaats aan de Poolse grens Minsk.
Westelijke wind vandaag.
2 juli 1944
Donker weer ’s morgens, warm. ’s Middags even de zon, telkens iets regen. ’s Avonds mooi weer; ’s morgens zuidwestelijke wind; ’s avonds zuidoost.
In de politiek rustig.
3 juli 1944
Prachtig weer vandaag, warm. Wel bewolkt, ’s middag flinke onweersbui en vreselijke regen en wind. Nog bomen omgewaaid. ’s Avonds weer onweer en regen.
In de politiek niets bijzonders.
Oostelijke wind.
4 juli 1944
Weer goed, wel bewolkt. We hebben nog geen stralende zonnedag gehad. Tegen de middag motregen, ’s avonds flink regen.
5 juli 1944
In Frankrijk nieuw offensief begonnen. 6 kilometer van Caen een plaatsje heroverd. Krijgsgevangen van 15-76 gemaakt.
Vanmorgen al weer regen; tegen de middag zon. Verder de hele dag goed weer. Zuidwestelijke wind.
6 juli 1944
Vanmorgen schitterend weer. In de politiek rustig.
Vanmorgen een schietpartij in Oldebroek, en paar NSKK (paramilitair onderdeel van de Nazi’s) doodgeschoten,
7 juli 1944
Vanmorgen goed weer. Vanmiddag donkere lucht, ’s avonds regen. De gehele dag zuidoosten wind. ’s Avonds westelijk.
De Russen zijn bijna in Wilna. Verder niet veel nieuws.
8 juli 1944
Vandaag wel goed weer. Caen gevallen, ligt geheel plat.
9 juli 1944
Vanmorgen de lucht betrokken; toch wel aardig goed weer; tegen de middag iets helderder. Vanmorgen oostelijke wind, later noord. ’s Avonds zuidwest. Hier alles rustig. We wachten nog geduldig op de dingen die komen.
10 juli 1944
Vanmorgen niet zulk goed weer. Veel wind en regenachtig. Tegen de middag wordt de regen nog erger. ’s Avonds iets beter.
In Rusland gaat het nog best. Wilna voorbij getrokken, nog niet gevallen. Westelijke wind.
11 juli 1944
Nog slechter weer. Veel wind en regen. Zuidwestelijke wind. Na de middag iets beter. ’s Avonds weer stormachtig. Noorden wind.
In Rusland gaat het hard. Ze trekken erg op; In Frankrijk gaat het ook wel goed, maar geen daverend nieuws.
12 juli 1944
’t Zelfde weer, alleen veel minder wind. Verder op de dag regenachtig. ’s Avonds koud. Westelijke wind.
75 k[ilo]m[eter] van de Pruisische grens.
13 juli 1944
Nog steeds donker weer. De middag regen; tegen de avond iets beter. Zuidwestelijke wind.
Vanmorgen een overval op de distributie. Alles meegenomen.
14 juli 1944
Vandaag iets beter weer; de lucht iets gladder; tegen de avond weer donker. Verder niet veel nieuws.
De Russen trekken hard op naar de Pruisische grens.
15 juli 1944
Vanmorgen leek het prachtig weer, maar tegen de middag weer erg donker.
Weer twee plaatsjes in Frankrijk gevallen.
Na de middag regen, tegen de avond weer beter en zachter. Zuidelijke wind.
16 juli 1944
Wel aardig goed weer, tenminste geen regen, maar lang niet warm. Tegen de avond wordt het iets beter.
In de politiek gaat het wel goed, maar veel nieuws is er toch niet.
Noordelijke wind.
17 juli 1944
Vanmorgen mooi weer met zon, tegen de middag betrokken, ’s avonds prachtig weer, noordwest.
Vanmiddag een overval bij Van Leeuwen; een radiotoestel meegenomen en twee jongens Van Leeuwen en Rambonnet.
18 juli 1944
Vanmorgen weer betrokken, na de middag klaart het iets op. Noordwesten wind. ’s Avonds mooi weer.
Duitsers en Engelsen zijn bij Saint Lo aan het vechten; de Russen 40 km. van de Pruisische grens.
Jongens van Van Leeuwen en De Gunst naar Ommen gebracht.
19 juli 1944
Vanmorgen weer bewolkt, na de middag klaart het wat op. Nu veel wind, noordoost.
In de politiek niet erg veel nieuws. 57.600 krijgsgevangenen door Moskou gevoerd naar Siberië. Vannacht op geweest voor vliegtuigen.
Hennie van Leeuwen weer thuis gekomen.
20 juli 1944
Vanmorgen weer betrokken, wel zacht weer. Na de middag breekt de zon er door.
Koning Leopold overleden. Een aanslag op Hitler gepleegd; nog geen bijzonderheden.
Tegen de avond wat meer wind. Oostelijke wind, wel helder.
21 juli 1944
Staatsgreep in Duitsland.
Wel aardig goed weer. Licht bewolkt, nog koude wind noodoostelijk. De gehele middag zon, tegen de avond koude wind, erg betrokken lucht.
22 juli 1944
De morgen begint met regen en onweer. Wind nog noordoost; tegen de middag klaart het iets op. Toch nog betrokken.
Veel nieuws op politiek gebied is er niet. We wachten nog af wat het in Duitsland zal worden. Er schijnt wel wat herrie te zijn, maar het rechte weten we nog niet.
Vanavond nog donker weer; koude noordoosten wind.
23 juli 1944
Vanmorgen nog donker; weer niet koud. Ze zijn weer op de Zandweg [Grote Woldweg in Oosterwolde]. Jongens en fietsen meegenomen. De opstand in D[uitsland] schijnt onderdrukt.
Vanmiddag beter weer; iedere keer zon; ’s avonds koud, noordoosten.
24 juli 1944
Regen, erg donker. Tegen de middag klaart het wat op. ’s Avonds prachtig weer. In de politiek rustig.
In Rusland gaat het nog hard.
Noord-noordoosten wind.
25 juli 1944
’s Morgens donker weer. Noordoost[en wind]. ’s Middags wel goed, af en toe zon. ’s Avonds oosten wind. Mooi weer. Om tien uur thuis zitten.
26 juli 1944
Vandaag warm weer. ’s Middags drukkend, lijkt naar onweer. Oosten wind. ;s Avonds onweer, regen, rondlopende wind.
Van de politiek hoor ik niet veel bijzonders.
Hitler heeft algehele mobilisatie afgekondigd voor alle arbeidskrachten. Lemberg en Narva gevallen.
27 juli 1944
Vanmorgen zuidwesten wind, regenachtig in de middag; opklarend. Tegen de avond licht onweer.
In de politiek geen bijzonders. In Frankrijk vechten ze heel hard.
28 juli 1944
Vanmorgen donker weer, tegen de middag zon; de verdere middag wel goed weer; ’s Avonds koele zuidwesten wind.
De Russen trekken de Weichsel [Wisla] over. In Frankrijk niet zo bijzonder op ’t oogenblik. Iets terrein prijs gegeven.
29 juli 1944
Zuid-zuidwesten wind. Vanmorgen weer donker; ’s middags iedere keer zware bewolking. ’s Avonds wel iets helderder.
De Russen trekken hard op Warschau aan. In Frankrijk nieuwe versterking aangekomen.
30 juli 1944
Noordoosten wind. Bewolkte lucht, ’s middags nu en dan regen. ’s Avonds noorden wind. Wel wat helderder, koel weer.
In de politiek geen bijzonders.
31 juli 1944
Noorden wind. Bewolkte lucht. In de middag helderder met zon. Wel warm weer, alleen nog aardig koele wind.
In Rusland zijn de Oostzeestaten afgesneden. Ze zijn minder dan 25 km. van de Pruisische grens.
1 augustus 1944
Noorden wind, bewolkte lucht. In de middag licht bewolkte lucht met zon; mooi warm weer.
In Frankrijk gaat het op het oogenblik heel hard. Ze zijn doorgebroken en vorderen hard. In Rusland gaat het ook wel goed.
2 augustus 1944
Twee grote politieke nederlagen voor Duitsland. Turkije heeft de diplomatieke betrekkingen verbroken. De president van Finland afgetreden. In Frankrijk gaat het steeds heel goed. Rusland kan ieder oogenblik overschrijding van de grens verwacht worden.
Oosten wind, donkere lucht, koel weer. In de middag opklarend. ’s Morgens warm weer, ’s avonds noordoostelijk helder weer, niet warm.
3 augustus 1944
Oostelijke wind, heldere lucht, mooi warm weer in de avond. Licht bewolkt noordoostelijke wind.
De Russen gaan nog steeds hard vooruit; de val van Warschau kan ieder oogenblik verwacht worden.
In Frankrijk gaat het ook heel goed. Ze trekken Bretagne binnen zonder veel tegenstand. De hoofdstad is al in Engelse handen.
4 augustus 1944
In Frankrijk gaat het nog steeds hard; ze zijn al 40 km. in Bretagne. In Rusland trekken ze op Krakau aan.
Vanmorgen wel goed weer. Noordoosten wind, heldere lucht. Verder de gehele dag mooi warm weer.
5 augustus 1944
Noordoosten wind, heldere lucht, warm zomerweer. In de middag noordenwind.
Ze blijven aan alle fronten vooruit gaan.
6 augustus 1944
Noordoosten wind, warm weer. In de middag licht bewolkte lucht. ’s Avonds oostenwind.
Geen bijzonder nieuws in de politiek.
7 augustus 1944
In de morgen nevelig. Noordoosten wind, warm weer. In de middag noordwesten wind met toenemende bewolking.
Belangrijke haven in Frankrijk bezet. Ze beweren dat deze herfst de oorlog afgelopen is. We zullen het hopen.
8 augustus 1944
Zuidwesten wind, stil weer, bewolkte lucht. ’s Middags noorden wind; ’s Avonds noordoosten wind; de gehele dag anders wel goed weer.
Ze zijn nog 110 km. van Parijs af. De Gaulle heeft de opstand voor het gehele Franse volk afgekondigd.
In Rusland zitten ze nog steeds aan de Pruisische grens.
9 augustus 1944
’s Morgens zware nevel, noorden wind; ’s middags heldere lucht, warm weer.
In de politiek niets bijzonders te vermelden.
10 augustus 1944
Vandaag niet zulk bijzonder mooi weer; de gehele dag zware bewolking; zuidwesten wind.
De Engelsen zijn 75 km. van Parijs af. In Duitsland zijn 8 hoge officieren opgehangen vanwege de aanslag op de Führer nog.
11 augustus 1944
Ze trekken hard op; nu zijn ze nog 60 km. van Parijs af. Uit Rusland hoor je op het oogenblik niet veel.
Vandaag weer beter weer, licht bewolkt. Zuidwest tot noorden wind; wel mooi warm weer.
12 augustus 1944
Vandaag weer goed weder. Zuidwesten wind, licht bewolkte lucht; ’s middags helderder. Noordwesten wind. Wel mooi warm weer.
Generaal Eisenhower heeft zijn hoofdkwartier naar Frankrijk overgebracht. Aan alle fronten gaan ze vooruit, de Engelsen, de Amerikanen en de Russen.
13 augustus 1944
Rusland schijnt op het oogenblik een beetje op de achtergrond geraakt te zijn. Bij Frankrijk daar gaat het ook ontzettend goed.
Vandaag warm weer. Westen wind, maar het is haast stil van wind. Heldere lucht, prachtig weer.
14 augustus 1944
’s Morgens koel weer, noordoosten wind. Heldere lucht, ’s middags wel weer in de zon, maar toch frisse wind.
In Frankrijk trekken de Duitse troepen steeds meer terug.
15 augustus 1944
Hier is weer nieuws. Nieuwe landingen in Zuid-Frankrijk tussen Cannes en Toulon. Ze hebben wel minder tegenstand als in Normandië. In Rusland trekken ze nog wel op, maar veel nieuws hoor je toch niet.
Vanmorgen koud weer; ’s Avonds noordoostenwind.
16 augustus 1944
In Zuid-Frankrijk gaat de landing ononderbroken voort. Alle doelen zijn stevig in Engelse handen; 5 steden hebben ze veroverd en 2000 krijgsgevangenen gemaakt. In Noord-Frankrijk is de omsingelingsgordel tot op 1,5 km. gesloten.
Vandaag goed weer met oostenwind rondlopend.
17 augustus 1944
Vanuit Frankrijk worden steeds overwinningen gemeld. Orleans, Chartres, …. zijn gevallen.
In het zuiden zijn ze 30 km. opgerukt en 5 plaatsjes bezet.
In Rusland gaat het op dit moment niet hard.
Vandaag mooi weer met zuidwesten wind; ’s morgens eerst donker; ’s avonds ook weer bewolkt.
18 augustus 1944
Vanmorgen direct mooi weer, onbewolkte lucht, ’s middags warm.
Uit Frankrijk komen almaar goede berichten. Ze zijn dicht bij Versailles. Uit Rusland niet veel nieuws.
19 augustus 1944
Uit Frankrijk niet veel nieuws vandaag. Volgens ongecontroleerde berichten zijn ze in de voorsteden van Parijs aan ’t vechten. Van de omsingeling hoor je niet veel meer. Het schijnt dat daar nog Duitsers uitgekomen zijn.
Vandaag warm weer, ’s avonds een flinke onweersbui met veel wind.
Nog een hooiberg afgebrand.
20 augustus 1944
Ze zeggen dat het heel hard gaat in Frankrijk. Bijzonderheden worden niet veel bekend gemaakt. Ik geloof dat het zo hard gaat dat ze de berichten niet bij kunnen houden.
In Zuid-Frankrijk hebben ze 20.000 km. in het vierkant bezet.
Vandaag erg warm weer, licht bewolkt, broeierig.
21 augustus 1944
Ook weer eens nieuws uit Rusland. Ze hebben bij de Weichsel weer wat plaatsjes bezet. Veel hoor je er toch niet van. Nog wel steeds erge strijd bij Warschau. In Frankrijk zijn de Amerikanen de Seine overgetrokken.
Vanmorgen mooi zacht weer. Wel erg bewolkt, maar dat zal nog wel opklaren. Zuidwesten wind; ’s middags een buitje regen, maar verder prachtig weer.
22 augustus 1944
Vandaag warm weer; ’s middags broeierig. Uit Frankrijk goede berichten. Marseille bijna en Toulon geheel afgesneden.
In Parijs vechten de Patriotten tegen de Duitsers. Er zitten er aardig wat.
23 augustus 1944
Parijs is in handen der Partizanen na 4 dagen vechten. De Geallieerden trekken in Zuidoost-Frankrijk naar Lyon op, ze zijn er enkele kilometers nog af. De Russen zijn in Roemenië een nieuw offensief begonnen.
Vandaag ontzettend warm weer. Oostenwind, stil. Heldere lucht, in de middag rondlopende wind.
24 augustus 1944
Roemenië de strijd met Duitsland gestaakt en met Geallieerden meegegaan.
Bordeaux in Franse handen. In Parijs schijnt het toch nog niet heelemaal pluis te zijn; de strijd is nog niet afgelopen.
Vandaag weer heet. Zuidoosten wind, licht bewolkt.
25 augustus 1944
Onlusten in Roemenië.
Geallieerden in Parijs aangekomen. Verder geen bijzonderheden uit Frankrijk.
Zuidwesten wind, zwaar bewolkt ’s morgens. ’s Middags warm weer, heldere lucht.
26 augustus 1944
In Parijs nog enkele straatgevechten. Overal in Frankrijk wordt gevochten; ze trekken op de Belgische grens aan. Uit Rusland niet veel berichten. In Roemenië trekken ze hard op.
Oostelijke wind, stil weer. Zware nevel ’s morgens. Verder op de dag klaart het op; mooi warm weer. ’s Avonds westenwind.
27 augustus 1944
Bulgarije breekt met Duitsland. Ze interneren de Duitsers die trachten te vluchten naar Roemenië, waar ze ontwapend worden.
Vandaag veel vliegtuigen. Voor ’t eerst RAF op de dag.
In Zuid-Frankrijk trekken ze op naar Nice.
Vannacht hebben de Amerikanen Koningsbergen gebombardeerd ter verlichting der Russen die in de zware gevechten zijn gewikkeld aan de Pruisische grens.
Noordwestelijke wind, zware bewolkte lucht. Later klaart het wat op; mooi warm weer.
28 augustus 1944
In Frankrijk gaat het hard vooruit; ze staan bij de Zwitserse grens.
In Rusland gaat het ook weer goed.
Westelijke wind, zware bewolking, iets regen. ’s Avonds storm uit het noordoosten.
29 augustus 1944
Niet veel bijzonders te melden. Het gaat nog steeds hard.
Westelijke wind, zware bewolkte lucht, iets regen. ’s Avonds zuidwesten wind. Stil weer.
30 augustus 1944
Slowakije in opstand.
60 km. van de Belgische grens.
Vanaf de landing in Zuid-Frankrijk 45.000 gevangenen. In geheel 350.000 gevangenen. De Russen hebben Ploiesti bezet en rukken op Boekarest aan.
Zuidwesten wind, donkere lucht, iets regen en ’s avonds westenwind; koel weer.
31 augustus 1944
In Frankrijk gaat het Engelse leger 50 km. in 24 uur.
Amerikaanse leger zit 50 km. van de Belgische grens.
In Rusland gaat het goed.
In Hongarije spoorwegstaking.
Het weer is net als de vorige dagen.
1 september 1944
15 km. van de Belgische grens.
Het gaat overal zeer hard. Boekarest gevallen.
Storm uit het zuidwesten. Koel weer, later opklarend. Zuidwesten wind.
2 september 1944
Ze zitten tegen de Belgische grens en bij de Moezel, 20 km. van de Duitse grens.
De Duitsers hebben van de 65 divisies voor de verdediging van Europa nog 19 divisies over. Het gaat steeds harder.
Zuidoosten wind, ’s morgens regen. ’s Middag en ’s avonds buiig weer.
Zuidwesten wind, koel weer.
3 september 1944
10 km. in België, Doornik bezet. In de middag Namen bezet. Berichten voor de ondergrondse over parachutisten landingen.
Prins Bernhard opperbevelhebber der ondergrondsen.
Storm uit het noordwesten; koud weer met regen en buien. In de middag opklarend. Zuidwesten wind.
4 september 1944
Brussel gevallen. Vele gevangenen. Ze rukken op naar Nederland. Het Prinses Julianakanaal bereikt.
5 september 1944
Niet veel berichten op het oogenblik. Ze beweren dat ze bij Breda zijn.
6 september 1944
Vandaag ontzettende actie in de lucht van Engelse jagers. Erg veel Duitse auto’s beschoten op de Rijksweg.
17 september 1944
De afgelopen weken niets bijzonders gebeurd. Natuurlijk zijn ze wel aan het vechten, maar je hoort niets geen nieuws. Vandaag zijn er parachutisten in ons land gedaald bij Arnhem en omstreken.
18 september 1944
’t Gaat niet zo erg best met de Engelsen in ons land. De Duitsers bieden ontzettende tegenstand.
Hier erg onrustig. De vissers moesten komen om uit te varen. Ze zijn ondergedoken. Nu wordt er met allerlei gedreigd. Er zal geschoten worden. Er zullen gijzelaars genomen worden. Nu hebben de vissers tijd gekregen tot morgenochtend 8 uur. Veel mannen vannacht de stad uit.
19 september 1944
Nog geen vissers op komen dagen en er gebeurd ook niets.
De Engelsen schijnen bij Eindhoven wel vorderingen te maken, maar het gaat toch niet erg best.
20 september 1944
Nijmegen schijnen de Engelsen in handen te hebben. Je krijgt geen goede berichten. We hebben geen stroom en zitten maar bij een kaars.
Er komen nog steeds nieuwe parachutisten, maar ze schieten niet veel op. Oosterbeek twee dagen in Engelse handen geweest. Feest gevierd. Nu weer Duits. Iedere dag ’s nachts vliegtuigen.
Verder hoor je niet veel bijzonders.
21 september 1944
In Brabant moet het nu wel goed gaan. Ze hebben daar verscheidene plaatsjes bevrijd.
22 september 1944
Bij Arnhem is het een mislukking geweest. De tweeduizend neergelaten parachutisten gaan hun ondergang tegemoet.
23 september 1944
Niets hoor je van de politiek. In Rotterdam schijnen ze de haven onklaar te maken.
24 september 1944
’t Is nog maar steeds afwachten. We zouden het graag zo gauw hebben, maar dat gaat toch niet.
25 september 1944
Arnhem wordt geëvacueerd. In Apeldoorn en Nunspeet zijn ze al aangekomen. Hier nog niet, maar er worden toch allerlei voorzorgsmaatregelen getroffen.
26 september 1944
Er valt niets te zeggen over de oorlog. Je hoort heelemaal geen nieuws. Ook al vanwege de stroom[uitval].
27 september 1944
Van alles kun je meemaken op de weg. NSB-ers die allemaal vluchten. Mensen die weer naar hun huis terugkeren, allemaal lopend. Grote einden van Hilversum, Rotterdam en Utrecht af, ze zoeken allemaal het platteland op.
28 september 1944
Er zijn evacuees in Nunspeet aangekomen met allerlei vervoermiddelen; zelfs een juffrouw met een autoped.
29 september 1944
Hier alles druk voor de evacuees. Een ziekenhuis ingericht in de Huishoudschool. Ondertussen hoor je maar niets, of ze opschieten of niet.
30 september 1944
Vandaag zijn de vliegtuigen weer erg bezig geweest. Ze schieten alles kapot wat ze zien.
1 oktober 1944
Er is wel veel onrust hier. De Groene Politie [Grüne Polizei] is aan het grijpen voor werk aan de IJsselinie. Hier zijn ze nog niet geweest. We zijn wel een paar keer gewaarschuwd. Wel erg dicht in de buurt, Oostendorp, Zandweg.
2 oktober 1944
Niets, heelemaal niets hoor je van de politiek. Hier alles wel weer wat rustig.
3 oktober 1944
Vandaag erg veel vliegtuigen in de lucht. Je kon af en toe bommen horen vallen. Nog geen nieuws. Het duurt ontzettend lang.
4 oktober 1944
De Engelsen voeren steeds nog aan. Het gaat ook heel moeilijk. Alles moet nog over Frankrijk komen, maar er schijnt nu toch wel een groot leger klaar te staan.
5 oktober 1944
De Engelse hebben Arnhem zwaar onder vuur genomen en gebombardeerd. De bevolking is er allemaal uit.
6 oktober 1944
Veel vliegtuigen in de lucht. Geregeld bombardementen kon je hier waarnemen. Verder van de politiek geen bijzonderheden.
7 oktober 1944
Steeds maar weer aan vliegtuigen. Iedere dag zijn ze er.
8 oktober 1944
Heelemaal geen nieuws.
9 oktober 1944
Nog steeds geen vooruitgang hier. Hoe lang nog?
10 oktober 1944
Vandaag weer een spannende dag. Overal in de omtrek weer mensen opgepakt om te werken aan de IJssellinie. Hier ook onrustig.
11 oktober 1944
De Engelsen schijnen wel vooruit te gaan, maar het gaat ons te langzaam. Wat zal het toch worden? Alles onder water in ons land. We moeten maar afwachten.
12 oktober 1944
Niets geen nieuws onder de zon. In Zuid-Beveland zijn ze nog aan het vechten.
13 oktober 1944
Veel vliegtuigen. Verder wel weer aardig mistig.
14 oktober 1944
Niets is er te vertellen. ’t Is vervelend dat je heelemaal geen radio hoort.
15 oktober 1944
Geen nieuws vandaag.
16 oktober 1944
Rommel overleden. [Erwin Rommel heeft op 14 oktober 1944 zelfmoord gepleegd]
Hongarije de wapens neergelegd. Verder geen nieuws.
17 oktober 1944
Woensbroek (Woensdrecht?) weer in Engelse handen.
18 oktober tot 24 oktober 1944
Ik zal het zo maar eens doen want er is toch niets te vertellen iedere dag. We hebben 9 evacuees. De Engelsen schijnen een nieuw offensief ingezet te hebben. Ze hebben Dodewaard bevrijd. Vannacht (24 oktober) veel vliegtuigen.
2 november 1944
Deze week aardig wat gebeurd. Dag en nacht vliegtuigen. De Duitsers ontruimen Zuid-Beveland. Tilburg, Breda, ’s-Hertogenbosch, Vught en nog meer plaatsen bevrijd.
10 november tot 10 december 1944
Al deze dagen geen bijzonders geschiedt. Steeds hoor je wel schieten en bombarderen, maar verder niets. In Rotterdam en Amsterdam en Schiedam ontzettend veel mannen weggehaald, 30 á 40 duizend.
10 december 1944
Niets, totaal niets geen nieuws. De Duitsers zetten hier alles onder water. Dagelijks hoor je hier schieten en bombarderen, maar verder gebeurt er niets.
Van de week nog een man op de Nieuweweg doodgeschoten. In Duitsland schijnen de Engelsen wel op te schieten. Aken zijn ze al voorbij.
5 december 1944 tot 17 januari 1945
Niet veel nieuws in deze tijd. Je hoort haast niets.
16 december zijn de Duitsers een offensief in België begonnen en zijn weer een stuk door de Engelse en Amerikaanse linie doorgebroken, maar ze zijn weer teruggedrongen. De Duitsers en de Engelsen zijn weer in de aanval. Vannacht veel vliegtuigen, op de dag ook ontzettend veel. De hele tijd niet zo’n aanval meegemaakt. De Russen zijn een nieuw offensief begonnen aan het Westelijk halfrond. Een ongekend offensief zoals de Duitsers schrijven.
Hier is op ’t oogenblik vreselijk met de trekkers. De mensen die uit de steden om levensmiddelen komen. ’t Is verschrikkelijk. Iedere burger en boer heeft haast dagelijks slapers en eters, maar het is hier ook niet vol te houden. Duizenden mensen komen dagelijks over de weg.
De Lemsterboot vandaag gezonken. 25 doden.
[In de nacht van 8 op 9 januari 1945 voeren op het IJsselmeer de twee Lemmerboten Jan Nieveen en Groningen IV op elkaar. Door de oorlogsomstandigheden voeren de beide schepen verduisterd]
18 januari 1945
Warschau door de Duitsers verlaten. De Russen trekken ontzettend hard op. Ook in ons land meer actie.
19 januari 1945
Vandaag kon hier het gebulder van de kanonnen waar genomen worden. Officieel hoor je niets, maar er wordt wel veel gepraat. Dit bevrijd en dat bevrijd, maar daar kun je niet op aan.
20 januari 1945
Vannacht weer een laag sneeuw gevallen. Niet veel nieuws aan de fronten. In Rusland gaat het hard. Lotz gevallen, 100 km. van Warschau. Uit Nederland niet veel nieuws. Zetten weer in Duitse handen. Ochten en Driel in Engelse handen.
21 januari 1945
Vandaag een onrustige dag. De Duitsers hadden de Grote kerk afgezet om de jongens te pakken voor het hout zagen. Ik weet niet of ze veel gepakt hebben? Verder wel iets rustiger vandaag.
In de politiek geen nieuws.
22 januari 1945
Krakau gevallen. Ze zeggen dat de Russen een heel eind Duitsland in zijn. Vanwege de sneeuw geen krant. Dus niets geen officieel nieuws. Hier nog rustig.
23 januari 1945
Vannacht vliegtuigen. Veel geschiet en gebombardeer. Hard gevroren. Landing op Schouwen-Duiveland. Warschau in Russische handen.
Vandaag erg veel actie in de lucht. Ze hebben erg geschoten.
24 januari 1945
De Russen zijn 240 km. van Berlijn. In Silezië gaat het zo ontzettend hard. De Duitsers ontruimen alles overhaast. Ze laten gedekte tafels achter. Nog steeds vriest het.
25 januari 1945
Ze zeggen dat in Silezië een generaal met 100.000 man zich overgegeven heeft. Bromberg [Polen] is gevallen.
26 januari 1945
Vannacht ontzettend hard gevroren. De tankslag om Posen door de Russen gewonnen. In het gebied van Pruisen hebben ze alle buitenlandse arbeiders vrij gegeven. De Engelsen zijn nu al verder dan waar de Duitsers hun tegenaanval begonnen zijn.
27 januari 1945
Vannacht weer sneeuw gevallen. De tankslag om Posen door de Russen gewonnen. In ons land wordt bij Roermond hard gevochten.
Vanmiddag al weer sneeuw. Er ligt nu een hele dikke laag.
28 januari 1945
De Russen zijn nog 150 km. van Berlijn af. Het gaat nog hard daar.
In ons land hoor je niet veel nieuws.
Vannacht heeft het ontzettend hard gevroren (17 graden).
29 januari 1945
De Russen hebben 155 divisies ingezet.
Vanmiddag al weer sneeuw; er ligt een heel pak.
Ze zeggen dat de Duitse regering uitgeweken is naar Huchen aan de Zwitserse grens?
30 januari 1945
Sovjets vorderen in Silezische industriegebied. Dr. Goebbels: De Vloed uit het oosten zal gebroken worden.
Ze zijn dicht bij Koningsbergen.
Van het Westelijk front niet veel nieuws. Geen vliegtuigen vandaag.
Weer sneeuw vanmiddag. Vanavond regen.
31 januari 1945
Memel ontruimd. Gevechten bij Geertruidenberg en Roermond. Vandaag weer vliegtuigen, ondanks mist.
Heerlijk dooi vandaag. Iedere keer erge regenbuien.
1 februari 1945
Vannacht veel vliegtuigen. Hitler heeft een rede gehouden en roept op tot uiterste krachtsinspanning. Vandaag gaan hardnekkige geruchten van Engelse operaties op het eiland Rozenburg. Zekerheid ontbreekt.
Vandaag al de sneeuwboel gelukkig weg gedooid; verbazend gauw. Er lag een hele laag.
2 februari 1945
Vandaag niet veel nieuws. De Russen 60 km. van Berlijn. Hier aan ’t front niet veel activiteit.
Ontzettend stormweer vandaag.
3 februari 1945
Vannacht veel vliegtuigen. Niet veel nieuws van de fronten. Vandaag hebben ze de hele dag gevlogen. Vanavond kon je goed een bombardement waarnemen in richting Arnhem.
Vandaag prachtig weer met zon; wel een koude wind.
4 februari 1945
Vandaag regen en wind. Van de politiek niet veel nieuws.
De Russen trekken nog steeds op. Berlijn gebombardeerd.
5 februari 1945
Nog steeds regen. Geen nieuws.
6 februari 1945
Vandaag goed weer. Engelsen druk in de lucht. Erg geschoten in de buurt. Van de fronten niet veel nieuws.
7 februari 1945
Hier in Nederland weer wat actie. Van het Russisch front niet veel nieuws gehoord.
8 februari 1945
Vandaag schrijven de Duitsers in de krant van de vreselijke vlucht voor de Russen. In Berlijn moet het een verschrikkelijke toestand zijn. Allemaal vluchtelingen die er aankomen.
Heerlijk weer vandaag.
9 februari 1945
Vannacht overval op het gemeentehuis. Wat ze precies meegenomen hebben weet ik nog niet precies. De Engelsen zijn een nieuw offensief begonnen bij Nijmegen.
10 februari 1945
M[inister] Van den Tempel en M[inister] Albarda afgetreden. Het offensief bij Nijmegen gaat door. Kleef met 700 vliegtuigen 11 uur gebombardeerd.
11 februari 1945
Vandaag niet veel nieuws gehoord. Vliegtuigen vannacht.
Regen vanmiddag; overigens wel goed weer.
12 februari 1945
Aan het oostelijk en westelijk front wordt verbitterd gestreden. Gennip en Kleef in Engelse handen. Kleef moet een puinhoop zijn.
13 februari 1945
Vandaag een overval op [Old] Putten. Meisje van Van der Velde doodgeschoten. Mevrouw en personeel meegenomen. Verder niets bekend.
Churchill, Roosevelt en Stalin hebben een Conferentie gehad op Jalta op de Krim. De capitulatiebepalingen zijn er vastgesteld.
Vandaag weer veel vliegtuigen. Ontzettend geschoten op de Rijksweg.
14 februari 1945
Vandaag niet veel nieuws uit de politiek.
Ze zeggen dat de Engelsen een offensief zullen beginnen zoals de Russen nog nooit ondernomen hebben.
15 februari 1945
Roosevelt zal een bezoek aan de paus brengen. In ons land bij Nijmegen wordt hevig gevochten. Van het oostelijk front hoor je op ’t oogenblik niet veel. Het zal wel niet zo hard meer gaan anders waren ze al lang in Berlijn geweest.
16 februari 1945
Vandaag druk in de lucht. Van de fronten niet veel nieuws.
17 februari 1945
Bij Nijmegen wat meer activiteit. In Rusland gaan ze niet meer zo hard vooruit. Ze zeggen zelfs dat ze weer wat achteruit gaan.
18 februari 1945
Vandaag geen nieuws gehoord. De krant komt elke dag uit. En van de andere kant hoor je ook niets.
19 februari 1945
Veel vliegtuigen vandaag erg beschoten op de weg.
20 februari 1945
6000 vliegtuigen boven Duitsland geweest. Veel steden gebombardeerd o.a. Stettin en Dortmund.
21 februari 1945
De Russen hebben een plaats in Polen weer bezet. Dus wel voortuitgang, maar je hoort ontzettend weinig.
22 februari 1945
Geen nieuws van de fronten. Prachtig weer vandaag,
23 februari 1945
Bij Aken schijnen de Engelsen weer een groot offensief ingezet te hebben. Verder nog geen nieuws.
24 februari 1945
Turkije in oorlog met Duitsland. Vandaag ontzettend druk in de lucht. Een bom bij de Nieuweweg gevallen. Alle ruiten in de omgeving eruit.
25 februari 1945
Egypte ook in oorlog. Van Turkije hoor je ook niet veel. Het maakt geloof ik niet veel uit op het oogenblik dat Turkije in oorlog is.
26 februari 1945
Vandaag weer veel vliegtuigen. Verder in de politiek niet veel bekend.
27 februari 1945
Noch van het westelijk front, noch van het oostelijk front hoor je nieuws. Zo af en toe dat de Russen weer eens een plaatsje bezetten. Verder niets.
28 februari 1945
Vandaag weer veel jagers in de lucht die de boel beschieten. De krant zegt toenemende actie tussen Rijn en Roer.
1 maart 1945
Totaal geen nieuws vandaag. Ontzettend veel trekkers die om brood komen vragen, maar we hebben zelf geen sneetje in huis.
2 maart 1945
Dr. Goebbles heeft een rede gehouden waarin hij zegt: Liever sterven dan capituleren. Verder zegt hij: Ik zou de laatste zijn om te betwisten dat b.v. [bijvoorbeeld] de vijandelijke luchtterreur onmenselijk is geworden en nauwelijks nog te dragen is. Wij zullen den stormloop der Mongolen tegen het Europesche kernland breken.
3 maart 1945
Men zegt dat Roermond en Venlo gevallen is. Officieel weet ik niets.
4 maart 1945
De Russen hebben bij Dantzig de Oostzee bereikt.
De Engelsen beschieten Keulen.
5 maart 1945
Eisenhower heeft gezegd als de Geallieerden het Roergebied en Silezië in handen hebben, kan Duitsland nog 2 x 30 dagen oorlog voeren.
Krefeld en Dusseldorf in Engelse handen.
6 maart 1945
In Polen 12.000 krijgsgevangenen gemaakt waaronder ook Hollanders (welke vrijgelaten zijn?).
100.000 Joden bevrijdt vandaag. Van hier vertrokken de politie uit Huize Old Putten.
De Nederlander Daniël Polak is naar Polen om de Jodenkwestie te ordenen.
7 maart 1945
Geheel Limburg is vrij. Mors, Homberg en Neus zijn ingenomen. Ook hebben ze Keulen bereikt.
Geen enkele nacht wordt Berlijn overgeslagen met bombarderen.
Finland in oorlog met Duitsland.
Sedert 8 februari verloor Duitsland 50.000 gevangenen en 40.000 doden in het Rijngebied. Venlo is zo zwaar gehavend dat alleen het stadhuis gerestaureerd kan worden. De inwoners zijn naar Groningen geëvacueerd.
In Duitsland zijn alle jongens van 15 jaar in de dienst ingelijfd.
8 maart 1945
Ze zijn de Rijn over bij Koblenz.
9 maart 1945
Ze schijnen al een heel breed front over de Rijn te zijn.
Een aanslag op Rauter en andere officieren gepleegd in Apeldoorn. Al verscheidene mensen voor doodgeschoten.
10 maart 1945
Vandaag niet veel nieuws gehoord. Het schijnt nog wel goed te gaan over de Rijn.
11 maart 1945
Ze hebben een frontdiepte van 7,5 km. over de Rijn. Een brug geheel onbeschadigd in handen gekregen.
12 maart 1945
Het schijnt niet zo erg best te gaan. De frontdiepte schijnt op 5 km. teruggebracht te zijn.
Vandaag ome Rikus [Hendrikus van Koot uit Epe, een broer van Wijnand van Koot] opgehaald.
13 maart 1945
Het plaatsje Linz bereikt na de Rijn. De Russen zijn tot de Danziger Bocht gekomen.
14 maart 1945
Over de Rijn gaat het wat beter. De Engelsen gaan vooruit.
Ome Rikus teruggekomen.
15 maart 1945
Vandaag niet veel nieuws. Veel vluchtelingen vandaag.
16 maart 1945
Van het Russisch front hoor je op het oogenblik niet veel nieuws. Ook uit Duitsland niet.
17 maart 1945
Geen nieuws vandaag.
18 maart 1945
Ontzettend veel vliegtuigen vandaag. Van de fronten geen nieuws.
19 maart 1945
Op het oogenblik is een slag tussen Rijn en Moezel gaande. Straatgevechten in Koblenz.
Vijf Duitse officieren doodgeschoten wegens nalatigheid. Dat gaat over die brug die de Engelsen onbeschadigd in handen hebben gekregen.
20 maart 1945
De Duitsers verwachten vandaag of morgen een grote aanval in het westen.
Nieuwe grote troepenconcentraties tekenen zich af bij Krefeld.
21 maart 1945
Vandaag wordt gezegd dat Hitler 400 vierkante km. leefruimte heeft.
De Engelsen hebben een fabriek in handen gekregen dat 25 meter onder de grond was.
Tussen Moezel en Rijn hebben de Engelsen 85.000 krijgsgevangenen gemaakt.
22 maart 1945
H.M. de Koningin is in ons land geweest, 10 dagen in Breda en dergelijke plaatsen.
23 maart 1945
Montgomery heeft zijn troepen toegesproken. Het gebied van Arnhem tot Düsseldorf ligt in een dichte, kunstmatige nevel gehuld. Ze verwachten heel gauw een groot offensief.
24 maart 1945
Vandaag het offensief begonnen. Bij Wezel zijn ze de Rijn over gegaan. 6 bruggenhoofden hebben ze nu over de Rijn en weinig tegenstand.
Gisteren en vandaag ontzettend veel actie in de lucht, dag en nacht.
De Engelsen hebben in 8 dagen 72.000 krijgsgevangenen gemaakt en ongeveer 9 divisies vernietigd.
25 maart 1945
De Engelsen hebben ook bruggenhoofden over de Oude IJssel, bij Doetinchem in de buurt.
26 maart 1945
Het moet ontzettend hard gaan in het westen. Men spreekt zelfs van een Blitzkrieg. Ook in het oosten gaan de Russen hard vooruit.
27 maart 1945
Het Wezelfront staat op instorten. Het gaat ontzettend hard.
28 maart 1945
De Engelsen zitten 110 km. Duitsland in. Op een ander front 67 [km.].
Eisenhower heeft gezegd dat er nog harde tegenstand te verwachten is.
29 maart 1945
Het eerste kievitsei is per vliegtuig naar H.M. de Koningin gestuurd.
We hebben een paar dagen schitterend weer gehad. We hebben buiten gezeten; het was warm in de zon.
Vanmiddag een geweldige consternatie. Er komt iemand binnenstuiven. De oorlog is afgelopen. We waren zo ontzettend blij, maar het is niet zo. Wel schijnen ze allemaal achter de IJssel te trekken.
30 maart 1945
Het gaat ontzettend hard. Generaal Patton is in 12 uur 90 km. opgerukt en Montgomery weet zich geen raad met de krijgsgevangenen. Ze hebben er in een dag twee divisies (40.000 man) gevangen genomen.
31 maart 1945
Het front dat van Wezel uitgaat breidt zich uit. De Achterhoek in Dinxperlo en twee andere plaatsen zijn bevrijd. 10 km. zijn de………………….
1 april 1945
Het 1e Amerikaanse leger ligt 15 km. van Kassel. Het 7e leger nam Heidelberg. De officieren hebben gevraagde deze historische stad te bewaren. Geen enkel gebouw is dan ook beschadigd. Op verschillende punten staan de Geallieerden 150 km. voorbij de Rijn.
2 april 1945
Enschede bevrijd en ze staan voor Hengelo.
3 april 1945
Oldenzaal bevrijd.
4 april 1945
Hevige strijd in Zutphen. Het moet haast huis voor huis genomen worden.
In Duitsland gaat het goed.
5 april 1945
Almelo bevrijd. Geheel Twente is nu vrij.
6 april 1945
Nog steeds vechten ze in Zutphen.
In Duitsland gaat het hard; verscheidene plaatsjes zijn gevallen.
7 april 1945
2 km. voor Deventer staan ze. Den Ham en Hardenberg worden ook genoemd, maar er wordt niet zo erg veel losgelaten over het optrekken der legers. Over het front bij Arnhem hoor je niets.
8 april 1945
Vandaag de gehele dag gebulder gehoord. Ook de [Engelse] jagers zijn geweldig actief. Parachutisten gedaald tussen het IJsselmeer en het Canadese front, maar het is niet precies gezegd waar.
9 april 1945
Zutphen bevrijd. Prins Bernhard is ook in Zutphen geweest.
10 april 1945
Deventer gevallen. Volgens berichten zijn ze in Meppel.
Nijverdal bevrijd.
De Duitsers hebben achter Zwolle alles onder water gezet. Nu hebben in Groningen Fallschirmjagers neergelaten. Nu zijn ze volkomen afgesneden.
11 april 1945
Tussen Deventer en Zutphen de IJssel overschreden. In Duitsland gaat het hard. Hannover en Brunswijk gevallen.
12 april 1945
Wilp over de IJssel is al gevallen. Ze trekken nu op Apeldoorn aan. Veel wordt er niet over gezegd.
13 april 1945
De Engelsen zijn in de buitenwijken van Apeldoorn en staan voor Zwolle.
Hier alles rustig, haast geen geschiet.
14 april 1945
Vandaag niets geen bijzonders gebeurd. Ze trekken nog wel op. Dalfsen bevrijd. Ommen bevrijd en nog andere plaatsen meer. Ook Groningen.
15 april 1945
Ze zeggen dat Zwolle ook bevrijd is en ze voor Kampen staan.
16 april 1945
Hier vanmorgen al ontzettend veel Duitsers doorgetrokken, lopend, op fietsen, met boerenkarren. Van alles kun je zien. Richting Kampen komen ze.
17 april 1945
Vandaag hier aardig onrustig. De Tommies worden verwacht.
Er wordt gezegd dat Kampen bevrijd is. Hier een paar leden van de O.G. [Ondergrondse] al bewapend en in actie.
18 april 1945
De gehele O.G. [Ondergrondse] in actie. N.S.B-ers opgehaald. De stad vlagt, maar nog geen Engelsen. Vanmiddag ineens een bericht: Duitsers in aantocht. Een heleboel vlaggen binnen gehaald, maar de O.G. tezamen met de Almelosche [stoottroepen] heeft ze ontwapend. Een stuk of twintig.
19 april 1945
Vandaag dan toch de lang verwachte Tommies en Canadezen. Met een luid hoera zijn ze begroet. Tien voor half elf kwamen de eerste tanks binnenrukken. Het is hier een hele drukte. Dan weer NSB-ers opgebracht, dan dit en dan dat weer. De klokken luiden weer.
Vanavond een gezamenlijke kerkdienst gehad.
20 april 1945
Vandaag wat rustiger dag. Vanmiddag de begrafenissen van de oorlogsslachtoffers van de O.G. Een Amsterdammer [Jan Lebbing], hier doodgeschoten, en Henk Hulst en Niek Rambonnet in Heerde. ’t Was een ontzettend plechtig gezicht.
21 april 1945
Nu hoor je van het verdere oorlogstoneel niet veel. De een zegt, ze zitten in Amsterdam. Het moet nu onder water staan. De anderen zeggen, ze zitten bij Amersfoort. Maar officiële berichten heb ik toch niet.
Het is hier een prachtig gezicht. Al de ondergedoken Joden komen weer tevoorschijn.
Vanavond de Moffenmeiden kaalgeknipt.
22 april 1945
Rustig hier. Alleen veel geredeneer over de knipperij. Vanmiddag een gedeelte van de O.G. weggegaan.
23 april 1945
Ze moeten 16 buitenwijken van Berlijn bezet hebben. De vooraanstaande Nazi’s plegen heel veel zelfmoord. De bevolking zit vanaf vrijdag in de kelders.
De Geallieerden staan voor Amersfoort; nu staan ze voor water.
Churchill heeft gezegd dat er voor het westen ook gauw uitkomst zal komen. Dat moet ook. Het is daar een vreselijke toestand. Honger en allerlei andere narigheden. De jongens en mannen worden opgepakt. Lijken kunnen niet begraven. 1300 á 1500 staan in een kerk opgebaard.
24 april 1945
Russisch tanks rijden door Berlijn. Aansluiting met de Amerikanen kan ieder oogenblik verwacht worden.
Britse troepen zijn in steunboten de Maas overgestoken, ten noorden van ’s-Hertogenbosch en zonder op tegenstand te stuiten de Bommelerwaard is binnen getrokken.
Berlijn wordt de laatste 70 uur aanhoudend gebombardeerd.
25 april 1945
Appingedam bevrijd.
Berlijn bijna ingesloten. De Geallieerden werpen voedselpakketten uit in het westen. De Duitsers moeten zorgen dat ze onder de mensen komen, anders zullen ze als oorlogsmisdadigers gerekend worden.
26 april 1945
Berlijn is omsingeld. De RAF heft gisteren bommen van 6 ton geworpen op Hitlers buitenverblijf en hoofdkwartier op Berchtesgaden.
27 april 1945
De Geallieerden in de Bommelerwaard teruggetrokken. De Russen staan 1 km. van het centrum van Berlijn.
28 april 1945
Vandaag is er nogal groot nieuws. Himmler heeft de voorwaardelijke capitulatie aan Engeland en Amerika aangeboden. Ze hebben geantwoord er met Moskou over te zullen onderhandelen. Göring is ontslagen (wegens hartzwakte).
De voedselkwestie in het westen is opgelost. De Duitsers hebben hun medewerken toegezegd.
29 april 1945
Vandaag niets meer gehoord van de politiek. Engeland en Amerika hebben de capitulatie afgewezen omdat hij niet aan Rusland gericht is.
30 april 1945
Ofschoon niets officieels is meegedeeld, schijnt hier in ons land een wapenstilstand ingetreden. Tot op heden werden 5.000 Nederlanders in Duitsland bevrijd. Hitler zwijgt in alle talen. Himmler heeft de macht in handen. In twee dagen hebben zich 51.000 Duitsers overgegeven. Het 7e Amerikaanse leger is München binnen getrokken.
1 mei 1945
De Conferentie van San Fransisco is niet naar wens verlopen. Engeland en Amerika willen niet met de Poolse regering, die door de Russen in het leven geroepen is, onderhandelen.
Mussolini met nog 17 partijgenoten gefusilleerd.
2 mei 1945
Hitler overleden. Dönitz opvolger. Hij heeft voortzetting van den strijd geboden.
G.[eneraal] Dittmar, die gevangen genomen is, heeft gezegd dat Duitsland de strijd nog vijf dagen kan volhouden.
Met 250 bommenwerpers hebben ze 600 ton voedsel afgegooid. Het gaat prachtig. De Duitsers werken goed mee.
3 mei 1945
De rode vlag waait van het Rijksgebouw in Berlijn. Von Ribbentrop afgetreden.
Het leger in Italië gecapituleerd. De Duitsers in Noorwegen en Denemarken willen zich overgeven.
Bij de bespreking over de voedselvoorziening in het westen waren Prins Bernhard en Seys Inquart.
Australische troepen zijn op Farakan bij Borneo geland.
4 mei 1945
Het garnizoen van Berlijn heeft zich overgegeven. Het betreft 7.000 man.
H.M. de Koningin en H.K.H. Juliana zijn in bevrijd Nederland aangekomen. Het is vanavond een chaos van berichten. Hier geven zich duizenden, daar een half miljoen over. In het westen is het een gekke toestand. De Duitsers helpen de bruggen in orde brengen. En nu ten laatste vanavond het prachtige bericht dat de legers in Holland, Denemarken en Noordwest Duitsland zich overgegeven hebben. De capitulatie zal morgenochtend 8 uur ingaan.
Hier klokkengelui en feestvreugde.
5 mei 1945
Vanmorgen 8 uur weer de klokken geluid. De heer Veninga sprak een woord op de tent. Vier uur rondgang van de schoolkinderen met muziek en half acht muziek op de markt.
8 uur H.M. de Koningin voor de radio, maar we konden het niet verstaan.
Er wordt nog gevochten, slechts in een schijfje Beieren, een randje Saksen. In Silezië bij Tsjechoslowakije nog hard.
6 mei 1945
De capitulatie van Duitsland kan ieder oogenblik verwacht worden.
7 mei 1945
Bij Veenendaal vecht de SS nog. Van Geelkerken ook en Mussert wil in Utrecht den heldendood sterven. Daladier, Blum ds. Niemöller en nog bekenden meer zijn allemaal in veiligheid.
Koning Leopold is in Zwitserland.
Vanmiddag 19 minuten over 3 heeft…………………….
[Hier breekt het dagboek af. De laatste pagina’s zijn uit het cahier geknipt. Zeer waarschijnlijk gaat het hier in deze alinea over de tragische schietpartij op De Dam in Amsterdam].
